1. लाईफस्टाईल
  2. आरोग्य
  3. आरोग्य सल्ला
Written By
Last Modified: बुधवार, 23 जुलै 2025 (17:23 IST)

दूध कधी प्यावे?, यासोबत कोणते पदार्थ टाळावे? आयुर्वेदाच्या दृष्टिकोनातून योग्य पद्धत जाणून घ्या

भारतीय परंपरेत आणि आयुर्वेदात शतकानुशतके दूध हा एक संपूर्ण आणि पौष्टिक आहार मानला जात आहे. त्यात भरपूर प्रथिने, कॅल्शियम, व्हिटॅमिन बी 12 आणि इतर पोषक घटक असतात, जे शरीराच्या एकूण आरोग्यासाठी आवश्यक असतात. पण तुम्हाला माहिती आहे का की दुधाचा खरा फायदा योग्य वेळी आणि योग्य पद्धतीने प्यायला मिळतो? आयुर्वेदानुसार, दूध हा केवळ एक आहार नाही, तर तो एक औषधी पेय आहे जो तुम्ही योग्य वेळी आणि योग्य संयोजनात घेतला तर.
 
दूध कधी प्यावे?
आयुर्वेद रात्री दूध पिण्याची शिफारस करतो, विशेषतः झोपण्यापूर्वी सुमारे 30 मिनिटे. याचे कारण असे की रात्री शरीरातील चयापचय मंदावते आणि शरीर आराम करू लागते. अशा वेळी, दुधाचे पोषक घटक अधिक प्रभावीपणे शोषले जातात. दुधात ट्रिप्टोफॅन नावाचे अमीनो आम्ल आढळते, जे मन शांत करते, ताण कमी करते आणि झोप सुधारते. हेच कारण आहे की रात्री कोमट दूध पिल्याने अनेकांना चांगली झोप येते.
 
दूध कसे प्यावे?
या गोष्टी लक्षात ठेवा, 
नेहमी गरम केल्यानंतर प्या- आयुर्वेदात थंड दूध निषिद्ध मानले जाते, विशेषतः रात्रीच्या वेळी. गरम दूध पचण्यास सोपे असते आणि त्याचे औषधी गुणधर्म वाढतात. 
या गोष्टी मिसळून प्या - हळद: अँटीसेप्टिक गुणधर्मांनी समृद्ध, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते. 
वेलची: पचन सुधारते आणि दुधाची चव वाढवते. 
आले: सर्दी आणि खोकल्यापासून आराम देते आणि शरीर उबदार ठेवते. 
जर तुम्हाला बद्धकोष्ठतेची समस्या असेल तर चिमूटभर गाईच्या तुपात मिसळून दूध पिल्याने आराम मिळतो. 
 
कोणत्या गोष्टींसोबत दूध पिऊ नये? 
दूध अनेक गोष्टींशी प्रतिक्रिया देऊ शकते आणि पचनाच्या समस्या किंवा त्वचेचे आजार देखील होऊ शकतात, हे मिश्रण टाळा. 
मध किंवा मीठ: हे दोन्ही पदार्थ दुधात मिसळल्यास विषारी परिणाम करू शकतात. 
ताजी किंवा आंबट फळे: विशेषतः संत्री, लिंबू किंवा बेरी यांसारखी फळे दुधासोबत घेतल्यास आम्लता आणि अपचन होऊ शकते. 
खारट पदार्थ: दुधासोबत खारट पदार्थ खाल्ल्याने त्वचेवर मुरुमे किंवा ऍलर्जी होऊ शकते.
दूध पिताना काय काळजी घ्यावी? 
दुग्धशर्करा असहिष्णुता असलेले लोक - अशा लोकांना दुधात असलेले लैक्टोज पचवता येत नाही, ज्यामुळे पोटफुगी, गॅस, अतिसार किंवा उलट्या यासारखी लक्षणे उद्भवू शकतात. त्यांनी दूध टाळावे किंवा पर्याय म्हणून सोया, बदाम किंवा नारळाचे दूध निवडावे. 
कमकुवत पचनसंस्था असलेले लोक - ज्यांना अनेकदा गॅस, अपचन किंवा बद्धकोष्ठतेची तक्रार असते त्यांनी हळद, वेलची किंवा आले मिसळलेले दूध प्यावे. 
सर्दी आणि खोकल्याचा त्रास असलेल्या लोकांनी - अशा लोकांनी थंड दूध अजिबात घेऊ नये. त्यांना हळदीचे दूध (सोनेरी दूध) किंवा वेलचीचे दूध यासारखे गरम मसाला दूध जास्त फायदेशीर ठरेल.
 
अस्वीकारण: हा लेख सामान्य माहितीवर आधारित आहे. वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाही.