गृह अर्थशास्त्र, ज्याला आपण गृहशास्त्र म्हणून ओळखतो, हे व्यक्ती, कुटुंब, समाज आणि आजूबाजूचे वातावरण यांच्यातील संबंध समजून घेणारे विज्ञान आहे. सोप्या शब्दात, घर आणि इतर संसाधने व्यवस्थापित करण्याची ही कला आहे. हे तुम्हाला कौटुंबिक पोषण, मानवी वातावरण, संसाधनांचे व्यवस्थापन आणि बाल विकास सुधारण्यासाठी विज्ञान आणि मानवतेचा वापर कसा करावा हे शिकवते. बारावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर गृहविज्ञानाला यशस्वी करिअर करण्याचा पर्यायही विद्यार्थ्यांना उपलब्ध होऊ शकतो. विद्यार्थी गृहविज्ञानाच्या पाच प्रमुख प्रवाहांपैकी कोणत्याही एका अभ्यासक्रमाची निवड करू शकतात. यामध्ये वस्त्र आणि वस्त्र विज्ञान, संसाधन व्यवस्थापन, संवाद आणि विस्तार, पोषण आणि अन्न आणि मानव विकास यांचा समावेश आहे.
जर तुम्हाला 12वी नंतर होम सायन्समध्ये करिअर करायचे असेल आणि BMC करण्याचा विचार करत असाल तर तुम्हाला 12वीची परीक्षा भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, जीवशास्त्र या विषयात 50 टक्के गुणांसह उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे. अनेक संस्था नॅचरल सायन्सेस, फिजिकल सायन्सेस, अॅग्रिकल्चरल सायन्सेस आणि होम सायन्स या व्यावसायिक अभ्यासक्रमांना प्रवेश देतात, तर यामध्ये पीजी डिप्लोमा किंवा डिप्लोमा करण्यासाठी मान्यताप्राप्त संस्थेतून पदवीधर असणे आवश्यक आहे. होम सायन्समध्ये एमएससी करण्यासाठी, विद्यार्थ्याने एखाद्या संस्थेतून बीएससी किंवा त्याच्या समकक्ष पदवी असणे आवश्यक आहे. तसेच पीएचडी करण्यासाठी होम सायन्समध्ये एमएससी किंवा त्याच्या समकक्ष पात्रता असणे आवश्यक आहे.
त्याचबरोबर गृहविज्ञान विषयात पदवी घेतल्यानंतर फॅशन डिझायनिंग, आहारशास्त्र, समुपदेशन, सामाजिक कार्य, विकास अभ्यास, उद्योजकता, मास कम्युनिकेशन आणि कॅटरिंग टेक्नॉलॉजी यांसारख्या विषयांतही मास्टर्स करता येते. या विषयाच्या विद्यार्थ्यांना बीएड करण्याचा पर्यायही उपलब्ध आहे
अभ्यासक्रम
डिप्लोमा इन होम सायन्स
बीएससी इन होम सायन्स
बीएससी (ऑनर्स) होम सायन्स
BHSc आणि BSc (ऑनर्स) अन्न आणि पोषण (BHSc आणि BSc (ऑनर्स) अन्न आणि पोषण)
बीएससी (ऑनर्स) मानव विकास (बीएससी (ऑनर्स) मानव विकास)
एमएससी होम सायन्स आणि पीएचडी
या क्षेत्रात अन्न जतन करणे, ड्रेस बनवणे, स्वयंपाक करणे इत्यादींचा समावेश आहे आणि पदवीधर विद्यार्थी कापड व्यवसाय, फॅशन डिझायनिंग तसेच हॉटेल आणि खाद्य उद्योगात काम करू शकतात. करा.
संशोधन कार्य:
संशोधन क्षेत्रात माता, शेतकरी, ग्रामस्थ, अन्न मूल्य, खाद्यपदार्थ इत्यादी प्रमुख विषयांचा समावेश करण्यात आला आहे. यामध्ये संशोधक, प्रयोगशाळांमध्ये वैज्ञानिक म्हणून काम करावे लागते.
विक्री जॉब
येथे खाद्यपदार्थांची विक्री जाहिरात विशेषतः बेबी फूडचे काम केले जाते. गृहविज्ञान पदवीधर अनुभव आणि ज्ञानाच्या दृष्टीने योग्य आहेत.
सेवा नोकरी
कोणत्याही हॉटेल, रेस्टॉरंट, टुरिस्ट रिसॉर्ट, केटरिंग सेंटरमध्ये हाऊस कीपिंग विभाग आणि देखभालीचे काम करता येते. याशिवाय त्यात अनेक प्रकारच्या संधी आहेत.
तांत्रिक नोकरी
आजच्या काळात, अनेक उत्पादन उद्योग गृहविज्ञान विषयातील पदवीधरांना संशोधन सहाय्यकाच्या भूमिकेत ठेवणे आवश्यक मानतात, येथे त्यांना चांगला पगारही मिळतो.
जॉब प्रोफाइल
होम सायन्समध्ये ग्रॅज्युएशन आणि पोस्ट ग्रॅज्युएशन केल्यानंतर तुम्ही वेगवेगळ्या जॉब प्रोफाइलवर राहून अनेक क्षेत्रात काम करू शकता. मुख्यतः इंटिरिअर डेकोरेटर, ड्रेस डिझायनर, आहारतज्ज्ञ, पोषणतज्ञ, महिला व बालविकास अधिकारी, शिक्षक, टीव्ही किंवा रेडिओ कलाकार, प्रचार कार्यकर्ता, फूड टेक्नॉलॉजिस्ट आणि व्यवस्थापक हे मुख्य आहेत.
पगार
जर तुम्ही गृहविज्ञान विषयातील पदवी पूर्ण केल्यानंतर प्रेशर म्हणून नोकरी सुरू करत असाल तर तुम्हाला वार्षिक 2 ते 3 लाख रुपये पगार मिळू शकतो. एक वर्षाच्या अनुभवानंतर हा पगार 4 ते 5 लाख रुपयांपर्यंत असू शकतो. दुसरीकडे, संशोधन, शिक्षण किंवा खानपान क्षेत्रात काम करणाऱ्या लोकांना चांगला पगार मिळतो.
Edited By - Priya Dixit
