सध्या उन्हाळा आहे आणि आंब्याची चर्चा नाही, असे होऊ शकत नाही. प्रत्येक भारतीयाच्या हृदयात आंब्याचे 'विशेष' स्थान आहे. आणि हे विशेष स्थान काही वर्षे किंवा दशकांचे नाही तर शतकानुशतके आहे. एकंदरीत असे म्हणता येईल की भारतीय आणि आंब्याचे एक विशेष नाते आहे, ज्यामध्ये आंबटपणा येण्याची शक्यता नाही. लोकांच्या मनावर राज्य करणारा आंबा त्यामुळेच फळांचा राजा आहे.
हा आंबा भारतातील आणि भारतीयांमध्ये लोकप्रियतेचा विषय आहे. भारतीय आंब्याला परदेशातही प्रचंड प्रसिद्धी मिळाली आहे. पोर्तुगीज जेव्हा पहिल्यांदा केरळला पोहोचले तेव्हा त्यांनी फक्त भारतीय मसाले सोबत घेतले नाहीत. त्याची नजरही आंब्यावर होती. हेच कारण आहे की भारतीय आंबे आजही जगभरात मोठ्या आवडीने खाल्ले जातात आणि खायला दिले जातात. भारत हा जगातील सर्वात मोठा आंबा उत्पादक देश आहे. येथून जगभरात सुमारे 1000 प्रकारचे आंबे निर्यात केले जातात.
वेग वेगळ्या फॉर्म्समध्ये निर्यात होतो आंबा
आंबा अल्फोन्सो, केसर, तोतापुरी आणि बैंगनपाली यांसारख्या विविध प्रकारात निर्यात सर्वाधिक होते. भारतातून आंबा तीन प्रकारात निर्यात केला जातो - एक ताजे आंबा, दुसरा आंब्याचा लगदा आणि तिसरा आंब्याचे काप. भारत हा सर्वात मोठा आंबा निर्यात करणारा देश आहे हे तुम्हाला माहीत आहे, त्यामुळे साहजिकच इतर काही देश देखील निर्यात करतात. जर आपण भारताच्या प्रतिस्पर्ध्यांबद्दल बोललो, तर यामध्ये ब्राझील, मेक्सिको, पाकिस्तान, पेरू, थायलंड, येमेन आणि नेदरलँड सारख्या देशांचा समावेश आहे.
या चालू हंगामाबाबत बोलायचे झाले तर युरोपियन युनियन (EU), इंग्लंड (UK), आयर्लंड, मध्य पूर्व आदी देशांमध्ये 30 मेट्रिक टन आंब्याची निर्यात झाली असून ही निर्यात सुरू आहे.
आंब्याबद्दल काही मनोरंजक तथ्ये
आंबा (Mango)हा शब्द पोर्तुगीज मंगा (Mangga)या शब्दापासून आला आहे. पोर्तुगीज जेव्हा पहिल्यांदा केरळला पोहोचले तेव्हा त्यांनी लोकांकडून मंगा हे आंब्याचे नाव ऐकले आणि ते दत्तक घेतले असे म्हणतात. मल्याळम भाषेत आंब्याला मंगा म्हणतात.
>>आतापर्यंतच्या माहितीनुसार भारतात 5000 वर्षांपूर्वी उगवले गेले.
>> पूर्व खान्देशात आजही 300 वर्ष जुने आंब्याचे झाड आहे, जे आजही फळ देते.
>> आंबा खाल्ल्याने तुम्हाला चव तर मिळतेच, पण त्यामुळे तुमची त्वचा स्वच्छ होते आणि तुम्हाला ग्लोइंग स्किन मिळते.
विविधता कोठे तयार केली जाते?
भारतातील प्रमुख आंबा उत्पादक राज्यांमध्ये आंध्र प्रदेश, उत्तर प्रदेश, कर्नाटक, बिहार, गुजरात आणि तामिळनाडू यांचा समावेश होतो. आंबा उत्पादनात उत्तर प्रदेश देशात पहिल्या क्रमांकावर आहे. येथे 23.47% उत्पादन होते.
>> गुजरात – केसर, अल्फोन्सो, राजापुरी, जामदार, तोतापुरी, नीलम, दशहरी, वनराज, लंगरा
>> उत्तर प्रदेश – बॉम्बे ग्रीन, चौसा, दशहरी आणि लंगरा
>> बिहार – बॉम्बे ग्रीन, चौसा, दशहरी, लंगरा, हिमसागर, गुलाबखास , किशन भोग, फाजली
>> हिमाचल प्रदेश – चौसा, दशहरी आणि लंगडा
>> पंजाब – चौसा, दशहरी आणि मालदा
>> हरियाणा – चौसा, दशहरी, लंगडा, फाजली
>> राजस्थान – बॉम्बे ग्रीन, चौसा, दशहरी आणि लंगडा
>> मध्य प्रदेश – अल्फोन्सो, बॉम्बे ग्रीन, दसरी, फाजली, लंगडा
>> ओडिशा – नीलम, सुवर्णरेखा
>>कर्नाटक – अल्फोन्सो, तोतापुरी, बांगनापल्ली, पॅरी, नीलम, मालगोवा
>> आंध्र प्रदेश – बांगनापल्ली, सुवर्णरेखा, नीलम, तोतापुरी
>> तामिळनाडू – अल्फोन्सो, तोतापुरी, बांगनापल्ली, नीलम, मालगोवा
>> महाराष्ट्र, – अल्फोन्सो, केसर, परोस , मानकुरड
या प्रसिद्ध जातींव्यतिरिक्त, भारताच्या विविध भागात आंब्याच्या इतर अनेक जाती आहेत.
आंबा कुठे निर्यात होतो?
ताज्या आंब्याच्या निर्यातीत भारताचा मोठा वाटा आहे. 2019-20 बद्दल बोलायचे तर, भारतातून जगभरात 49,658.68 मेट्रिक टन ताजे आंब्याची निर्यात झाली. त्यांची किंमत 400 कोटींहून अधिक होती. 2019-20 मध्ये संयुक्त अरब अमिरातीने सर्वाधिक 35 टक्के निर्यात केली, ज्याचे मूल्य US$ 19.76 दशलक्ष आहे. यूकेला 17 टक्के ($9.6 दशलक्ष), यूएसला 8 टक्के ($4.35 दशलक्ष), ओमानला 7 टक्के ($3.87 दशलक्ष), कतारला 7 टक्के ($3.83 दशलक्ष) निर्यात होते.
