प्रस्तावना
हिंदी भाषेचा सन्मान करण्यासाठी दरवर्षी 14 सप्टेंबर रोजी हिंदी दिवस साजरा केला जातो आणि त्याच दिवशी ती भारताच्या अधिकृत भाषांपैकी एक म्हणून घोषित करण्यात आली. जगातील चौथी व्यापकपणे बोलली जाणारी भाषा म्हणून तिचे महत्त्व साजरे करण्यासाठी एक विशेष दिवस निश्चित करण्यात आला आहे. या भाषेबद्दल अनेक मनोरंजक तथ्ये आहेत जी तिला अद्वितीय बनवतात.
हिंदी दिवस - एक महत्त्वाचा टप्पा
भारतात हिंदीला अधिकृत भाषा म्हणून स्वीकारण्याचे पाऊल स्वागतार्ह असले तरी दरवर्षी हिंदी दिवस साजरा करण्याचा निर्णय खरोखरच स्तुत्य आहे. आपण कुठेही गेलो तरी आपले आदर्श आणि संस्कृती विसरता कामा नये याची आठवण करून देणारा हिंदी दिवस. हेच आपल्याला परिभाषित करते आणि आपण त्याचा आनंद घेतला पाहिजे. विविध शासकीय संस्थांमध्ये हा दिवस उत्साहात साजरा केला जातो.
हिंदी भाषेबद्दल मनोरंजक तथ्ये
हिंदी भाषेबद्दल अनेक मनोरंजक तथ्ये आहेत त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे आहेत:
हिंदी हे नाव हिंद या पर्शियन शब्दावरून आले आहे ज्याचा अर्थ सिंधू नदीची भूमी असा होतो.
हिंदी ही मूलत: इंडो-युरोपियन भाषांच्या कुटुंबातील इंडो-आर्यन भाषांपैकी एक आहे.
भाषेत कोणतेही लेख सामील नाहीत.
हिंदीतील अनेक शब्द संस्कृतमधून प्रेरणा घेतात.
हिंदी पूर्णपणे ध्वन्यात्मक लिपीत लिहिली जाते. या भाषेतील शब्द जसे लिहिले जातात तसेच उच्चारले जातात.
असे अनेक शब्द जगभरात वापरले जातात जे इंग्रजी शब्द वाटतात पण प्रत्यक्षात हे शब्द हिंदी भाषेतील आहेत. जंगल, लूट, बांगला, योग, कर्म, अवतार आणि गुरु असे काही शब्द आहेत.
हिंदी भाषेतील सर्व संज्ञांना लिंग असते. ते एकतर स्त्रीलिंगी किंवा पुल्लिंगी आहेत. या भाषेतील विशेषण आणि क्रियाविशेषणे लिंगाच्या आधारावर भिन्न आहेत.
वेब एड्रेस तयार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या सात भाषांपैकी ही एक आहे.
जगातील प्रत्येक आवाज हिंदी भाषेत लिहिता येतो.
हिंदी भाषा केवळ भारतातच नाही तर पाकिस्तान, फिजी, नेपाळ, श्रीलंका, सिंगापूर, न्यूझीलंड, संयुक्त अरब अमिराती आणि ऑस्ट्रेलियासह जगभरातील इतर देशांमध्येही वापरली जाते.
हे दुर्दैव आहे की हिंदी ही भारतातील सर्वात जास्त बोलली जाणारी भाषा आहे आणि ती भारतीय प्रजासत्ताकाच्या अधिकृत भाषांपैकी एक म्हणून स्वीकारली गेली आहे परंतु भारतातील बहुतेक शाळा तिला नगण्य मानतात. इंग्रजीला अधिक महत्त्व दिले जाते आणि तोंडी आणि लेखी इंग्रजी शिकण्यासाठी दबाव आणला जातो.
आजकालची मुलं वेगळ्या मानसिकतेने वाढतात. त्यांच्या मते इंग्रजी बोलणार्‍या व्यक्तीला सर्व काही कळते आणि इंग्रजी न येत्‍या इतर लोकांपेक्षा तो चांगला असतो. जे लोक मुलाखतींमध्ये किंवा इतरत्र हिंदी बोलतात त्यांचे प्रतिनिधित्व कमी केले जाते. ही मानसिकता बदलली पाहिजे. इंग्रजी ही जागतिक भाषा आहे आणि विशेषत: कॉर्पोरेट जगतात तिला प्राधान्य दिले जाते हे खरे आहे आणि विद्यार्थी तोंडी आणि लेखी दोन्ही वापरतात ते इंग्रजी सुधारणे चुकीचे नाही. मात्र, त्यांनी कोणत्याही कारणाने हिंदी इंग्रजीपेक्षा कमी आहे, असे समजू नये. विद्यार्थ्यांना इंग्रजी आणि हिंदी या दोन्ही भाषांना समान वागणूक आणि आदर देण्यास शिकवण्याची वेळ आली आहे.
ज्याप्रमाणे शाळा दिवाळी, स्वातंत्र्यदिन आणि जन्माष्टमीसारख्या इतर विशेष प्रसंगी मजेदार उपक्रम आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित करतात, त्याचप्रमाणे त्यांनी आपल्या मातृभाषेचा आदर करण्यासाठी हिंदी दिन साजरा केला पाहिजे.
निष्कर्ष
आपली राष्ट्रभाषा हिंदीचा आदर करण्याचा हिंदी दिवस हा एक उत्तम मार्ग आहे. नवीन पिढी पाश्चिमात्य संस्कृती आणि इंग्रजी भाषेचा जास्त प्रभाव पाडून त्यांचे आंधळेपणाने अनुसरण करत आहे. हा दिवस त्यांना त्यांच्या संस्कृतीची आठवण करून देण्याचा एक चांगला मार्ग आहे जो त्यांच्या चारित्र्य-निर्माणासाठी महत्त्वाचा आहे.
