Vivah Panchami: 2024 मध्ये विवाह पंचमी कधी आहे? मार्गशीर्ष शुक्ल पंचमीच्या दिवशी भगवान श्रीरामांचा विवाह झाला होता. म्हणून धार्मिक शास्त्रानुसार, विवाह पंचमी ही भगवान श्री राम आणि माता सीता यांच्या शुभ विवाहासाठी एक महत्त्वाची तिथी आहे. ही अत्यंत पवित्र तिथी मानली जाते. 2024 मधील उदय तिथीनुसार विवाह पंचमी 6 डिसेंबर 2024, शुक्रवारी साजरी केली जाईल. या दिवसाचा सण राम आणि सीता यांचा विवाहसोहळा म्हणून साजरा केला जातो.
शुक्रवार, 06 डिसेंबर 2024 रोजी विवाह पंचमी
पंचमी तिथी सुरू होते - 05 डिसेंबर 2024 दुपारी 12:49 पासून.
पंचमी तिथी संपेल - 06 डिसेंबर 2024 रात्री 12:07 पर्यंत.
जाणून घेऊया या महत्त्व आणि कथा...
विवाह पंचमीचे महत्त्व काय आहे: धार्मिक पुराणांमध्ये भगवान शिव-पार्वती विवाह, श्री गणेश रिद्धी-सिद्धी विवाह, श्री विष्णू-लक्ष्मी विवाह, श्रीकृष्ण रुक्मिणी, सत्यभामा विवाह तसेच भगवान श्री राम आणि सीता विवाहाविषयी बरीच चर्चा आहे.या सर्व लोकांच्या विवाहाचे सुंदर चित्रण पुराणात आहे. कदाचित भगवान शिव आणि माता पार्वतीच्या विवाहानंतर, श्री राम आणि देवी सीता यांचा विवाह सर्वात प्रसिद्ध विवाह मानला जातो, कारण या विवाहाचे आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे या विवाहात त्रिमूर्तीसह जवळजवळ सर्व मुख्य देव उपस्थित होते. हे लग्न पाहण्याची संधी कोणाला सोडायची नव्हती. श्रीरामांसोबतच ब्रह्मर्षी वसिष्ठ आणि राजर्षी विश्वामित्र यांनाही याचे ज्ञान होते.
असे म्हणतात की भगवान श्री राम आणि जनकनंदिनी यांचा विवाह पाहण्यासाठी ब्रह्मा, विष्णू आणि रुद्र स्वतः ब्राह्मणांच्या वेशात आले होते. राजा जनकाच्या सभेत भगवान शिवाचे धनुष्य तोडल्यानंतर श्रीरामाचा विवाह होणार असे ठरले. वाल्मिकी रामायणात तुम्हाला या विवाहाचे मनोरंजक वर्णन सापडेल. त्यामुळे विवाहाच्या वेळी ब्रह्मर्षी वसिष्ठ आणि राजर्षी विश्वामित्र उपस्थित होते. दुसरीकडे सर्व देवी-देवता देखील वेगवेगळ्या वेषात उपस्थित होते. चार भावांमध्ये श्रीराम हे पहिले लग्न झाले.
सीता स्वयंवर/विवाह पंचमीची कथा जाणून घ्या: विवाह पंचमीच्या कथेनुसार, भगवान शिवाचे धनुष्य खूप शक्तिशाली आणि चमत्कारी होते. शिवाने तयार केलेल्या धनुष्याच्या आवाजाने फुटत असे आणि पर्वत हलू लागायचे. भूकंप झाल्यासारखे वाटत होते.
या एकाच बाणाने त्रिपुरासूरची तिन्ही शहरे नष्ट झाली. या धनुष्याचे नाव पिनाका होते. देवी-देवतांचा कालखंड संपल्यानंतर हे धनुष्य भगवान इंद्राच्या स्वाधीन करण्यात आले. देवतांनी ते राजा जनकाचे पूर्वज देवराज यांना दिले. राजा जनकाच्या पूर्वजांपैकी देवराज हा निमीचा ज्येष्ठ पुत्र होता. शिवाचे धनुष्य राजा जनकाकडे वारसा म्हणून सुरक्षित होते.
त्याचे प्रचंड धनुष्य उचलण्यास कोणीही सक्षम नव्हते. हे धनुष्य उचलण्याची युक्ती होती. सीता स्वयंवराच्या वेळी शिव धनुष्य उचलण्याची स्पर्धा घेण्यात आली, तेव्हा रावणासह थोर महापुरुषांनाही हे धनुष्य हलवता आले नाही. त्यानंतर प्रभू श्रीरामाची पाळी आली.
श्री रामचरित मानस मध्ये एक चतुर्थांश आहे - 'उठहु राम भंजहु भव चापा, मेटहु तात जनक परितापा।
अर्थ- जनकजींना अत्यंत व्यथित आणि निराश पाहून गुरु विश्वामित्र श्री रामजींना म्हणतात की- हे पुत्र श्री राम, उठून हे धनुष्य भवसागराच्या रूपात मोडून टाक आणि जनकाचे दुःख दूर कर.
या चौपाईमध्ये एक शब्द आहे, 'भाव चापा', म्हणजेच हे धनुष्य उचलण्यासाठी शक्तीची गरज नाही तर प्रेम आणि नि:स्वार्थीपणा आवश्यक आहे. ते एक मायावी आणि दैवी धनुष्य होते. त्याला वर उचलण्यासाठी दैवी गुणांची गरज होती. कोणताही अहंकारी माणूस त्याला उचलू शकला नाही.
जेव्हा प्रभू श्रीरामाची पाळी आली तेव्हा त्यांना माहित होते की हे साधारण धनुष्य नसून भगवान शिवाचे धनुष्य आहे. म्हणूनच सर्वप्रथम त्यांनी धनुषला प्रणाम केला. मग त्याने धनुष्याची प्रदक्षिणा केली आणि त्याला पूर्ण आदर दिला.
भगवान श्रीरामांच्या नम्रता आणि पवित्रतेसमोर धनुष्याचा जडपणा आपोआप नाहीसा झाला आणि त्यांनी प्रेमाने धनुष्य उचलले आणि त्यावर तार लावला आणि वाकल्याबरोबर धनुष्य स्वतःच तुटले. असे म्हणतात की, ज्याप्रमाणे सीता भगवान शिवाचे ध्यान केल्यानंतर कोणतेही बल न लावता धनुष्य उचलत असे, त्याचप्रमाणे श्रीरामानेही धनुष्य उचलण्याचा प्रयत्न केला आणि त्यात यश आले. सर्वोत्तम निवडण्याची मनात तीव्र इच्छा असेल तर ते नक्कीच होईल.
सीता स्वयंवर हे केवळ नाटक होते. खरे तर सीतेने रामाची निवड केली होती आणि रामाने सीतेची निवड केली होती. भगवान श्री राम आणि जनकपुत्री जानकी/सीता यांचा विवाह मार्गशीर्ष/अघान महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या पंचमीला झाला, तेव्हापासून ही पंचमी 'विवाह पंचमी उत्सव' म्हणून साजरी केली जाते.
अस्वीकरण: औषध, आरोग्याशी संबंधित उपाय, योग, धर्म, ज्योतिष, इतिहास, पुराणे इत्यादी विषयांवर वेबदुनियावर प्रकाशित/प्रसारण केलेले व्हिडिओ, लेख आणि बातम्या केवळ तुमच्या माहितीसाठी आहेत, जे विविध स्रोतांमधून घेतले आहेत. वेबदुनिया याच्या सत्यतेची पुष्टी करत नाही. आरोग्य किंवा ज्योतिष शास्त्राशी संबंधित कोणताही प्रयोग करण्यापूर्वी तज्ञांचा सल्ला अवश्य घ्या. हा मजकूर सार्वजनिक हित लक्षात घेऊन येथे सादर केला आहे, ज्यासाठी कोणतेही वैज्ञानिक पुरावे नाहीत.
