7 years and 7 impacts of Reliance Jio सात वर्षांपूर्वी जेव्हा रिलायन्सचे मालक मुकेश अंबानी यांनी जिओ लॉन्च करण्याची घोषणा केली तेव्हा कोणीही विचार केला नव्हता की एक दिवस रिलायन्स जिओ देशाच्या डिजिटल पायाभूत सुविधांचा कणा बनेल. गेल्या 7 वर्षात जिओने देशात खूप बदल केले आहेत. याचा थेट परिणाम सर्वसामान्यांच्या जीवनावर झाला आहे. चला जिओचे 7 प्रभाव पाहूया-
• फ्री आउटगोइंग कॉल्स - 5 सप्टेंबर 2016 रोजी लॉन्च झाल्याच्या पहिल्याच दिवशी, रिलायन्स जिओने देशातील महागड्या आउटगोइंग कॉलिंगचे युग संपवले. आउटगोइंग कॉल्स मोफत करणारी रिलायन्स जिओ ही भारतातील पहिली कंपनी ठरली आहे. जो आजपर्यंत चालू आहे.
• कमी झालेला डेटा आणि मोबाईल बिले - मोबाईल डेटाच्या किमतींवर आणखी एक मोठा परिणाम झाला, जिओच्या आगमनापूर्वी, डेटा सुमारे 255 रुपये प्रति जीबी दराने उपलब्ध होता. जिओने डेटाचे दर आक्रमकपणे कमी केले आणि डेटा 10 रुपये प्रति जीबीपेक्षा कमी किमतीत उपलब्ध होता. फ्री कॉलिंग आणि कमी झालेल्या डेटाच्या किमतींमुळे मोबाईल बिलात लक्षणीय घट झाली आहे. डेटा वापरात देश अव्वल - डेटाच्या किमती कमी झाल्याचा थेट परिणाम डेटाच्या वापरावर झाला. जिओच्या आगमनापूर्वी डेटा वापराच्या बाबतीत भारत जगात 155 व्या क्रमांकावर होता. आणि आज पहिल्या दोनमध्ये भारताचा समावेश झाला आहे. जिओचे नेटवर्क आता दरमहा 1,100 कोटी GB डेटा वापरते. जिओ ग्राहक दरमहा सरासरी 25 जीबी डेटा वापरतो. जे उद्योगक्षेत्रात सर्वाधिक आहे.
• मोबाईलच्या छोट्या स्क्रीनमध्ये संपूर्ण दुकान - Jio मुळे डेटा स्वस्त झाला, मग जग फक्त मोबाईलपुरते मर्यादित झाले. आता मनोरंजनासाठी वेळ काढण्याची गरज संपली आहे. मनोरंजन फक्त एका क्लिकवर, कधीही, कुठेही उपलब्ध झाले. रेल्वे असो, विमान असो, सिनेमा असो, प्रत्येकाची तिकिटे ऑनलाइन बुक केली जात आहेत. हॉटेल बुकिंग आणि फूड साइट्स आणि अॅप्स तेजीत दिसू लागले. पर्यटनाला तेजी आली आहे. ई-कॉमर्स कंपन्यांनी संपूर्ण दुकान मोबाईलमध्ये समाकलित केले आहे. ऑनलाइन क्लास आणि ऑफिस- कोविडचा तो वाईट टप्पा सगळ्यांना आठवत असेल. घरातून शिक्षण आणि कार्यालयाची धावपळ सुरू झाली. तासन्तास इंटरनेटचा वापर केला जात होता. परवडणाऱ्या किमतीत डेटाची उपलब्धता हे एकमेव कारण होते. कल्पना करा की डेटा दर Jio लाँच होण्यापूर्वी सारखेच असते, म्हणजे रुपये 255 प्रति जीबी, तर काय झाले असते.
• डिजिटल पेमेंट – सुट्या पैशांची किच किच संपली – भारत सरकारच्या UPI ओपन डिजिटल पेमेंट सिस्टमने सर्व काही बदलले आहे. मोठ्या आणि छोट्या बँकांसह आर्थिक दिग्गज, पेटीएम आणि फोनपे सारख्या वॉलेट कंपन्या या उपक्रमात सामील झाल्या. प्रत्येक मोबाईलमध्ये पेमेंट सिस्टीमद्वारे पैशांचे व्यवहार व्हावेत हा उद्देश होता. आज रस्त्यावरील विक्रेत्यांपासून ते पंचतारांकित हॉटेल्सपर्यंत त्याचा वापर होत आहे. जिओसह सर्व दूरसंचार कंपन्यांची डिजिटल पायाभूत सुविधा कामी आली. परंतु UPI च्या यशाचे श्रेय मोठ्या प्रमाणावर कमी खर्चाच्या डेटाला जाते, ज्याने सामान्य भारतीयांना डिजिटल पेमेंट प्रणाली वापरण्यास प्रोत्साहित केले. Jio लाँच झाल्यानंतर डेटा दर 25 पट कमी झाले.
• 2G ते 4G - लॉन्चच्या पुढच्याच वर्षी म्हणजे 2017 मध्ये, कंपनीने Jio फोन बाजारात आणला. 2G ग्राहकांना 4G कडे वळवण्याचा उद्देश होता. जेणेकरून ते देखील डिजिटल अर्थव्यवस्थेचा एक भाग बनू शकतील. 13 कोटींहून अधिक JioPhone मोबाईल विकले गेले. कोणत्याही एका देशात कोणत्याही एकाच मॉडेलचा हा सर्वाधिक विकला जाणारा मोबाइल होता. त्याच्या सिक्वेलमध्ये, कंपनीने 2G ग्राहकांना 4G कडे नेण्यासाठी JioBharat प्लॅटफॉर्म लॉन्च केला आहे. Jio सोबत कार्बन नावाची कंपनी 'भारत' नावाचा 4G फीचर फोन बनवत आहे. लवकरच आणखी काही कंपन्याही या मोहिमेत सहभागी होण्याची शक्यता आहे.
• डिजिटल डिव्हाईड कमी- पूर्वी फक्त श्रीमंत लोक डेटा वापरू शकत होते, कारण महाग डेटा किंमती होती. जिओने गरीब आणि श्रीमंत यांच्यातील ही दरी कमी केली. आता प्रत्येकजण सहजपणे डेटा वापरू शकतो. 4G शहरांच्या पलीकडे खेड्यापाड्यात पोहोचले. त्याचाच परिणाम असा झाला की, आता शहरी लोकांप्रमाणेच गावकऱ्यांना प्रत्येक डिजिटल सुविधा उपलब्ध झाली आहे. जन-धन खाती चालवणे असो, सरकारी योजनांमध्ये नोंदणी असो किंवा ई-कॉमर्स वेबसाइटवर खरेदी असो, आता सर्व प्रकारची डिजिटल कामे गावात बसूनही सहज करता येतात.
• युनिकॉर्नचा पूर - $1 बिलियन पेक्षा जास्त मुल्यांकन असलेल्या स्टार्टअप्सना युनिकॉर्न म्हणतात. जिओच्या आगमनापूर्वी देशात फक्त 4-5 युनिकॉर्न होते, जे आता वाढून 108 युनिकॉर्न झाले आहेत. यातील बहुतांश डिजिटल अर्थव्यवस्थेचा भाग आहेत, ज्याचा कणा रिलायन्स जिओ आहे. आज भारतीय युनिकॉर्नचे एकूण मूल्य 28 लाख कोटी रुपयांपेक्षा जास्त आहे. झोमॅटोचे संस्थापक असोत, दीपेंद्र गोयल असोत किंवा नेटफ्लिक्सचे सीईओ, रीड हेस्टिंग्स असोत, सर्वजण भारतातील त्यांच्या वाढीसाठी जिओच्या योगदानाबद्दल खुले आहेत. भारतीय अर्थतज्ज्ञांना आशा आहे की भारतीय डिजिटल अर्थव्यवस्था लवकरच $1 ट्रिलियनचा टप्पा गाठेल.
भविष्यातील रोडमॅप म्हणजेच आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स - अलीकडेच मुकेश अंबानी यांनी लवकरच सर्व भारतीयांना आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स प्रदान करण्याचे आश्वासन दिले आहे. अंबानींचा असा विश्वास आहे की डेटाप्रमाणेच प्रत्येक भारतीयाचाआर्टिफिशियल इंटेलिजेंसवर अधिकार आहे. या तंत्रज्ञानाने त्याचे महत्त्वही दाखविण्यास सुरुवात केली आहे. अशी अपेक्षा आहे की 5G च्या वेगाने चालणारी आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस सर्वसामान्य भारतीयांचे भविष्य घडवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावेल.
