International Anti Corruption Day 2024 : आंतरराष्ट्रीय भ्रष्टाचार विरोधी दिन दरवर्षी 9 डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस प्रत्येक व्यक्तीसाठी सक्रियपणे बोलण्यासाठी आणि इतरांच्या जीवनातील भ्रष्टाचाराविरुद्ध लढण्यासाठी एक स्मरणपत्र आहे. भ्रष्टाचारविरोधी भूमिका घेण्याच्या गरजेकडे लक्ष देण्यासाठी संयुक्त राष्ट्रांनी हा दिवस घोषित केला आहे.
आंतरराष्ट्रीय भ्रष्टाचार विरोधी दिन भ्रष्टाचारविरोधी आणि शांतता, सुरक्षा आणि विकास यांच्यातील महत्त्वाचा दुवा हायलाइट करण्याचा प्रयत्न करतो. गुन्ह्यांचा मुकाबला करणे हा प्रत्येकाचा हक्क आणि जबाबदारी आहे, हा विश्वास त्याच्या मुळाशी आहे कारण प्रत्येक व्यक्ती आणि संस्थेच्या सहभागाने आणि सहकार्यानेच आपण गुन्हेगारीच्या नकारात्मक परिणामांवर मात करू शकतो.
आंतरराष्ट्रीय भ्रष्टाचार विरोधी दिवसानिमित्त भ्रष्टाचाराविरुद्ध जगाला एकत्र आणण्यासाठी राज्ये, सरकारी अधिकारी, नागरी सेवक, कायद्याची अंमलबजावणी करणारे अधिकारी, माध्यमांचे प्रतिनिधी, खाजगी क्षेत्र, नागरी समाज, शैक्षणिक संस्था, जनता आणि तरुण यांची भूमिका आहे.
जगाला आज अनेक पिढ्यांमधील काही सर्वात मोठ्या आव्हानांचा सामना करावा लागत आहे - अशी आव्हाने जी जगभरातील लोकांसाठी समृद्धी आणि स्थिरता धोक्यात आणतात. भ्रष्टाचाराची पीडा त्यातल्या बहुतेकांमध्ये गुंफलेली आहे.
भ्रष्टाचाराचा समाजाच्या प्रत्येक पैलूवर नकारात्मक प्रभाव पडतो आणि त्याचा संघर्ष आणि अस्थिरतेशी खोलवर संबंध आहे, सामाजिक आणि आर्थिक विकासाला धोका निर्माण होतो आणि लोकशाही संस्था आणि कायद्याचे राज्य कमी होत आहे.
भ्रष्टाचार हा केवळ संघर्षालाच कारणीभूत ठरत नाही तर त्याचे मूळ कारण आहे. हे कायद्याचे राज्य कमी करून, गरिबी वाढवून, संसाधनांमध्ये बेकायदेशीर प्रवेश सुलभ करून आणि सशस्त्र संघर्षासाठी वित्तपुरवठा करून संघर्षाला उत्तेजन देते आणि शांतता प्रक्रियेस अडथळा आणते.
शाश्वत विकासाच्या उद्दिष्टांची पूर्तता करायची असल्यास भ्रष्टाचार रोखणे, पारदर्शकतेला चालना देणे आणि संस्थांचे बळकटीकरण करणे अत्यावश्यक आहे.
भ्रष्टाचार संबंधी महत्त्वाच्या गोष्टी
भ्रष्टाचाराला खाजगी फाद्यासाठी नियुक्त केलेल्या शक्तीचा दुरुपयोग म्हणून परिभाषित केले जाऊ शकते.
भ्रष्टाचार ही एक जटिल सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक घटना आहे जी सर्व देशांना प्रभावित करते. भ्रष्टाचार लोकशाही संस्थांना कमजोर करतो, आर्थिक वाढ मंदावतो आणि सरकारी अस्थिरतेला हातभार लावतो.
भ्रष्टाचार लोकशाही संस्थांच्या पायावर हल्ला करून निवडणूक प्रक्रिया मोडीत काढतो, कायद्याचे नियम विकृत करते आणि नोकरशाही दलदल निर्माण करते, ज्याचे एकमेव कारण म्हणजे लाच मागणे. आर्थिक वाढ खुंटली जाते कारण थेट परकीय गुंतवणुकीला परावृत्त केले जाते आणि देशातील लहान व्यवसायांना भ्रष्टाचारामुळे आवश्यक "स्टार्ट-अप खर्च" वर मात करणे अनेकदा अशक्य वाटते.
31 ऑक्टोबर 2003 रोजी, जनरल असेंब्लीने भ्रष्टाचाराविरुद्ध संयुक्त राष्ट्र संघाचा करार स्वीकारला आणि सरचिटणीसांनी संयुक्त राष्ट्रांच्या औषध आणि गुन्हेगारी कार्यालय (UNODC) ला राज्य पक्षांच्या परिषदेसाठी सचिवालय म्हणून नियुक्त करण्याची विनंती केली (रिझोल्यूशन 58/4). तेव्हापासून, 188 पक्षांनी अधिवेशनाच्या भ्रष्टाचारविरोधी दायित्वांसाठी वचनबद्ध केले आहे, जे सुशासन, उत्तरदायित्व आणि राजकीय बांधिलकीचे महत्त्व जवळपास सार्वत्रिक मान्यता प्रतिबिंबित करते.
भ्रष्टाचाराविषयी जागरुकता निर्माण करण्यासाठी आणि त्याच्याशी लढा आणि प्रतिबंध करण्यासाठी अधिवेशनाच्या भूमिकेसाठी विधानसभेने 9 डिसेंबर हा आंतरराष्ट्रीय भ्रष्टाचार विरोधी दिन म्हणून नियुक्त केला. डिसेंबर 2005 मध्ये अधिवेशन अंमलात आले.
भ्रष्टाचाराविरुद्ध भारताने उचललेली पावले
केंद्रीय दक्षता आयोग, जरी 1964 मध्ये तयार झाला असला तरी, संसदेच्या कायद्याद्वारे 2003 मध्येच एक स्वतंत्र वैधानिक संस्था बनली. दक्षता प्रशासनावर देखरेख करणे आणि भ्रष्टाचाराशी संबंधित प्रकरणांमध्ये कार्यकारी अधिकारी यांना सल्ला देणे आणि मदत करणे हे त्याचे कार्य आहे.
संबंधित कायदे: माहितीचा अधिकार कायदा, 2005, भ्रष्टाचार प्रतिबंधक कायदा, न्यायाधीश (तपास) कायदा, लोकपाल आणि लोकायुक्त कायदा 2013, व्हिसलब्लोअर संरक्षण कायदा 2011, मनी लाँडरिंग प्रतिबंध कायदा, बेनामी व्यवहार (प्रतिबंध) कायदा इ. 2011 मध्ये भ्रष्टाचाराविरुद्धच्या संयुक्त राष्ट्रांच्या कराराला मान्यता.
