Celebrating the glory of night : दिव्यांचा सण दिवाळी
Celebrating the glory of night आपल्या प्राचीन पद्धती आणि विधींमध्ये खोल ज्ञान आणि अंतर्दृष्टी दडलेली आहे. कार्तिक महिन्यात आपण दिवाळी साजरी करतो. या संपूर्ण महिन्यात लोक घरासमोर दिवे लावतात; याचे एक कारण म्हणजे कार्तिक महिना हा पृथ्वीच्या उत्तर गोलार्धातील वर्षातील सर्वात गडद महिन्यांपैकी एक आहे. हे दक्षिणायन समाप्तीचे चिन्हांकित करते, म्हणजे सूर्य दक्षिणेकडे जाताना प्रकाश कमी होतो.
दिवा लावण्यामागे आणखी एक प्रतीक आहे. भगवान बुद्धांनी म्हटले आहे, “अप्पा दीपो भव” – स्वतःसाठी प्रकाशमय व्हा. अंधार घालवण्यासाठी एक दिवा पुरेसा नाही. प्रत्येकाने चमकले पाहिजे. भगवान बुद्धांनी संघ का स्थापन केला? त्याने हे केले कारण त्याला माहित होते की अनेक व्यक्तींमध्ये ज्ञान जागृत करण्याची गरज आहे. जेव्हा जास्त लोक जागृत होतील तेव्हा एक आनंदी समाज निर्माण होईल. जेव्हा ते म्हणतात, स्वत: साठी प्रकाश व्हा, आपल्या सभोवतालच्या प्रत्येकासाठी प्रकाश व्हा, तेव्हा त्यांचा अर्थ असा आहे की ज्ञानात जगा आणि आपल्या सभोवतालच्या लोकांमध्ये जागरूकता आणि ज्ञान पसरवा.
काली चतुर्दशीचा महिमा
देशाच्या अनेक भागात दिवाळी ही काली चौदस म्हणूनही साजरी केली जाते. देवी कालीच्या पूजेला समर्पित हा उत्सव रात्रीच्या भव्यतेची एक सुंदर आठवण आहे. जर रात्र नसती, अंधार नसता, तर आपल्याला आपल्या विश्वाची विशालता कधीच कळू शकली नसती. इतर ग्रह आहेत हे आपल्याला कधीच माहीत नाही. असे दिसते की आपल्याला दिवसा जास्त दिसतो आणि रात्री कमी. पण आपण रात्री जे पाहतो ते संपूर्ण विश्व आहे. जेव्हा आपण लहान गोष्टींकडे डोळे बंद करतो तेव्हा आपण त्या मोठ्या गोष्टींकडे उघडतो. तुमच्या लक्षात आल्यास, तुमच्या डोळ्यांच्या बाहुल्या काळ्या रंगाच्या आहेत, ज्यांना काळे देखील म्हणतात. जर आपल्या डोळ्यात काळी बाहुली नसती तर आपण काहीच पाहू शकणार नाही, बरोबर?
माता काली हे ज्ञानाचे प्रतीक आहे. ती ज्ञानाची जननी आहे. ती काही देवी नाही जी जीभ बाहेर काढून तुम्हाला घाबरवण्याचा प्रयत्न करत आहे. हे सर्व फक्त एक उदाहरण आहे. त्या एक ऊर्जा आहेत ज्याचे वर्णन आपण आपल्या बुद्धीने करू शकत नाही किंवा समजू शकत नाही. ते फक्त अनुभवता येते.
काली देखील भगवान शिवावर उभी आहे. याचा अर्थ काय? शिव म्हणजे अनंत शांतता. जेव्हा आपण शिवाच्या अद्वैत गहन शांततेचा अनुभव घेतो तेव्हा आपल्याला समजते की हे आपले स्वतःचे रूप आहे. जिथे आपण स्वतःला उच्च ज्ञानासाठी मोकळे करतो, तिथे आपण कालीची उर्जा अनुभवतो.
दिवाळी आणि संपत्तीची देवी
आपण दिवाळीत लक्ष्मी, धनाची देवी, तिचे आमंत्रण करतो आणि तिचे आशीर्वाद घेतो. ते त्यांच्याबरोबर धैर्य आणि साहसाची भावना आणतात. तुम्हाला माहिती आहे की, पैसे मिळवण्याच्या कल्पनेने अनेक लोकांमध्ये उत्साह निर्माण होतो. तर संपत्तीच्या देवीचे दुसरे चिन्ह म्हणजे साहसाची भावना. तिसरे वैशिष्ट्य म्हणजे सौंदर्य आणि प्रकाश.
तिला एकतर्फी भक्ती आवडते. याचे वर्णन करणारी एक सुंदर कथा आहे. असे म्हटले जाते की जेव्हा आदि शंकराचार्य फक्त 8 वर्षांचे होते तेव्हा त्यांनी कनकधार स्तोत्राची रचना केली, जो एक अतिशय लयबद्ध, शक्तिशाली आणि अर्थपूर्ण श्लोक आहे. कथा अशी आहे की एके दिवशी आदि शंकराचार्य भिक्षा मागण्यासाठी घराबाहेर उभे होते. घरची बाई इतकी गरीब होती की तिच्याकडे फक्त एक क्रॅनबेरी होती. त्याने ते त्यांच्या भांड्यात ठेवले. असे म्हटले जाते की तिच्या भक्तीने प्रभावित होऊन आदि शंकराचार्यांनी देवी लक्ष्मीच्या स्तुतीसाठी कनकधारा स्तोत्र गायले आणि देवीने घरावर सोन्याचा वर्षाव केला.
- गुरुदेव श्री श्री रविशंकर
