गुरुचरित्राचा चौदावा अध्याय, ज्याला "क्रूरयवन शासन सायंदेववर प्रदान" असे नाव आहे, हा अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. या अध्यायात श्री नृसिंह सरस्वती यांनी त्यांचे शिष्य सायंदेव यांच्यावर विशेष कृपा केल्याचे आणि त्यांचे प्राण क्रूर यवनापासून वाचवून वंशपरंपरागत अढळ भक्तीचे आश्वासन दिल्याचे वर्णन आहे. हा अध्याय गुरुभक्ती, गुरुकृपेचे सामर्थ्य आणि संकटातून मुक्ती यांचे प्रतीक आहे. यातून भक्ताला गुरूंच्या संरक्षणाची खात्री आणि अटल विश्वास ठेवण्याचा संदेश मिळतो. हा अध्याय विशेषतः जीवनातील संकटांचा नाश करण्यासाठी प्रभावी मानला जातो.
वाचन कधी करावे?
गुरुचरित्राचे वाचन पहाटे ३ ते सायंकाळी ४ या वेळेत करावे, कारण दुपारी १२ ते १२:३० ही श्री दत्त महाराजांच्या भिक्षेची वेळ मानली जाते, तेव्हा वाचन टाळावे.
चौदावा अध्याय विशेषतः संकटकाळी किंवा अडचणी दूर करण्यासाठी वाचला जातो. याची सुरुवात शनिवार किंवा गुरुवार किंवा पुष्य नक्षत्राच्या शुभ मुहूर्तावर करणे शुभ मानले जाते.
मार्गशीर्ष पौर्णिमेला दत्त जयंतीच्या सप्ताहात हा अध्याय वाचण्याला विशेष महत्त्व आहे.
जर एखाद्या विशिष्ट संकटातून मुक्ती हवी असेल, तर संकल्प घेऊन हा अध्याय स्वतंत्रपणे किंवा १४ वा आणि १८ वा अध्याय एकत्र वाचता येतात.
फळ प्राप्ती
चौदाव्या अध्यायाच्या वाचनाने खालील फायदे मिळतात:
जीवनातील सर्व प्रकारची संकटे, भय आणि अडचणी दूर होतात.
श्री दत्तगुरूंची विशेष कृपा प्राप्त होते, ज्यामुळे भक्ताला मानसिक शांती आणि आत्मविश्वास मिळतो.
सायंदेवाला मिळालेल्या आशीर्वादाप्रमाणे, वाचकाला आणि त्याच्या कुटुंबाला अढळ भक्ती आणि संरक्षण मिळते.
हा अध्याय मन एकाग्र करतो आणि भक्तीचा मार्ग दृढ करतो.
वाचनाचे विशेष नियम
गुरुचरित्राच्या चौदाव्या अध्यायाचे पारायण करताना खालील नियमांचे पालन करावे:
वाचनापूर्वी स्नान, संध्या आणि आचमन करावे. स्वच्छ धुतलेले कपडे किंवा सोवळे घालावे.
वाचनस्थान स्वच्छ, शांत आणि पवित्र असावे. तुपाचा दिवा आणि अगरबत्ती लावावी.
पारायण सुरू करण्यापूर्वी संकल्प घ्यावा. यात उद्देश (संकटमुक्ती, कृपाप्राप्ती) स्पष्ट करावा.
घरातील वडीलधाऱ्यांना नमस्कार करून आणि देवांना प्रार्थना करून वाचन सुरू करावे.
वाचन पद्धती:
चौदावा अध्याय मोठ्या आवाजात वाचावा, जेणेकरून सकारात्मक ऊर्जा घरात पसरेल.
वाचन पूर्व किंवा उत्तर दिशेला तोंड करून करावे.
वाचनापूर्वी अथर्वशीर्ष, गायत्री जप किंवा "श्री गुरुदेव दत्त" मंत्राचा जप करावा.
आहार आणि वर्तन:
पारायण काळात सात्विक आहार (फळे, भाज्या, दूध) घ्यावा. मांसाहार, मद्यपान, तंबाखू आणि जुगार टाळावे.
सत्य, अहिंसा, ब्रह्मचर्य आणि शौच यांचे पालन करावे.
स्त्रियांना मासिक पाळीच्या काळात वाचन टाळावे आणि दुसऱ्यांकडून वाचन करवून घ्यावे.
नैवेद्य आणि आरती:
वाचनानंतर श्री दत्तगुरूंची आरती करावी आणि साखर, दूध किंवा खडीसाखर यापैकी नैवेद्य अर्पण करावा.
नैवेद्य गाईला खाऊ घालावा किंवा स्वतः घ्यावा.
अन्य नियम:
पारायणादरम्यान जमिनीवर झोपावे, पलंग टाळावा.
पुरुषांनी दाढी वाढवू नये आणि चामड्याच्या चपला ऐवजी नायलॉन किंवा रबरी चपला वापराव्यात.
सुतक किंवा अंत्यविधीच्या ठिकाणी जाऊ नये.
काही परंपरेनुसार, स्त्रियांनी गुरुचरित्र वाचण्याऐवजी ऐकावे, विशेषतः २६ आणि ३६ व्या अध्यायांचे वाचन/श्रवण टाळावे.
अतिरिक्त टीप
जर संपूर्ण गुरुचरित्र वाचणे शक्य नसेल, तर चौदावा आणि अठरावा अध्याय एकत्र वाचणे हा एक प्रभावी उपाय मानला जातो.
पारायण पूर्ण झाल्यावर पंचपदी किंवा अवतरणिका वाचावी. ज्यांना वेळ कमी असेल, त्यांनी किमान ११ ओळी वाचाव्यात.
दत्त जयंतीच्या दिवशी चौथ्या अध्यायाचे वाचन करून पुष्पवृष्टीसह उत्सव साजरा करावा.
या नियमांचे पालन करून चौदाव्या अध्यायाचे वाचन केल्यास भक्ताला संकटमुक्ती, गुरुकृपा आणि आध्यात्मिक उन्नती निश्चित मिळते.
अस्वीकारण: हा लेख सामान्य माहितीवर आधारित आहे. अधिक माहितीसाठी तुमच्या स्थानिक दत्त मंदिरात किंवा गुरुपरंपरेतील विद्वानांशी संपर्क साधावा. वेबदुनिया याची जबाबदारी घेत नाही.
