यंदा गंगा दसरा गुरुवार, 09 जून रोजी आहे. गंगा माता पृथ्वीवर अवतरली ती तारीख गंगा दसरा म्हणून साजरी केली जाते. पौराणिक मान्यतेनुसार, ज्येष्ठ महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या दहाव्या दिवशी माता गंगा पृथ्वीवर अवतरली होती, त्यावेळी हस्त नक्षत्र होते. गंगा दसर्‍यानिमित्त काशी, हरिद्वार, त्रिवेणी संगम प्रयागराज, गढमुक्तेश्वर इत्यादी ठिकाणी माता गंगेची पूजा केली जाते आणि स्नान दान केले जाते.
राजा भगीरथच्या प्रचंड तपश्चर्येमुळे पृथ्वीवरील लोकांना गंगा मातेचे आशीर्वाद मिळत आहेत. त्यांनी आपल्या 60 हजाराहून अधिक पूर्वजांना मोक्ष मिळवून देण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली, ज्यामुळे माता गंगा पृथ्वीवर आली. दसर्‍याला गंगास्नानाचे जेवढे महत्त्व आहे, तेवढेच पाणी वाचवण्याचा आणि त्याची शुद्धता जपण्याचा संदेशही या निमित्ताने मिळतो.
गंगा आरती
जय देवी जय देवी गंगाबाई ।
पावन करि मन सत्वर विश्वाचे आई ।।
माते दर्शनमात्रे प्राणी उद्धरसी ।
हरिसी पातक अवघष जग पावन करिसी ।।
दुष्कर्मी मी रचिल्या पापांच्या राशी ।
हरहर आता स्मरतो गति होईल कैसी ।।
पडले प्रसंग तैशी कर्मे आचरलो ।
विषयांचे मोहाने त्यातचि रत झालो ।।
ज्याचे योगे दुष्कृत-सिंधुत बुडालो ।
त्यातुतिन मजला तारिसि ह्या हेतूने आलो ।।
निर्दय यमदूत नेती त्या समयी राखी ।
क्षाळी यमधर्माच्या खात्यातील बाकी ।।
मत्संगतिजन अवघे तारियले त्वा की ।
उरलो पाहे एकचि मी पतितांपैकी ।।
अघहरणे जय करुणे विनवितसे भावे ।
नोपेक्षी मज आता त्वत्पात्री घ्यावेम ।।
केला पदर पुढे मी, मज इतुके द्यावे ।
जीवे त्या विष्णूच्या परमात्मनि व्हावे ।।
कापूर-पांढरा मंत्र
कापूर-पांढरा, करुणेचा अवतार, जगाचे सार, नागांच्या स्वामीचा हार.
माझ्या हृदयाच्या कमळात सदैव वास करणार्‍या भवानीसह मी भवाला प्रणाम करतो.
गंगा आरतीची पद्धत
गंगा दसर्‍याच्या दिवशी देवी गंगेची आरती करते. यासाठी लोक प्रत्येक जोडीला फुले व दिवे ठेवतात. तुपाचा दिवा लावावा. त्यानंतर माँ गंगेला नमन करून तिची आरती करावी, त्यानंतर माँ गंगेच्या चरणी दीप व पुष्प अर्पण करावे.
