भारतातील चित्रकार
कलेच्या जगात भरीव योगदान देणारे आणि जगभरात ओळखले जाणारे चित्रकार भारतामध्ये लक्षणीय आहेत. भारतातील कला आणि संस्कृतीत चित्रकलेचा वैविध्यपूर्ण इतिहास आहे. अजिंठा आणि एलोरा लेण्यांची जुनी गुहा चित्रे ही भारतीय कलाकाराच्या कौशल्याचा पुरावा आहे. प्राचीन काळापासून मध्ययुगीन काळापासून आणि सध्याच्या आधुनिक दिवसापासून, चित्रकला भित्तीचित्रे आणि लघुचित्रांपासून समकालीन शैलींमध्ये आधुनिक कलेपर्यंत विकसित झाली आहे, जी अमूर्त तसेच अतिवास्तव आहे. वर्षानुवर्षे, भारतातील या चित्रकारांनी कलेच्या इतिहासात त्यांचे योग्य स्थान शोधण्यासाठी वेळ आणि संस्कृती ओलांडलेल्या कलाकृती रंगवल्या आहेत. खाली भारतातील काही लोकप्रिय चित्रकारांची चर्चा आणि यादी केली आहे:
अबनींद्रनाथ टागोर
7 ऑगस्ट 1871 रोजी जन्मलेले अबनींद्रनाथ टागोर हे महान नोबेल पारितोषिक विजेते रवींद्रनाथ टागोर यांचे पुतणे होते. त्यांना बंगाल स्कूल म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या निओ-इंडियन पेंटिंग स्कूलचे संस्थापक मानले जाते आणि ते भारतातील महत्त्वपूर्ण चित्रकारांपैकी एक आहेत. ते कला परंपरेतील स्वदेशी मूल्यांचे प्रमुख पुरस्कर्ते होते. यामुळेच त्यांनी मुघल आणि राजपूत शैलींचा पुरस्कार केला ज्यामुळे कलेच्या पाश्चात्य कल्पनांचा ओघ रोखता येईल. अबनींद्रनाथ टागोर हे प्रसिद्ध लेखक म्हणूनही ओळखले जात होते.
जामिनी रॉय
भारतातील प्रसिद्ध चित्रकारांपैकी एक, जैमिनी रॉय यांच्या कलाकृतींमध्ये कालीघाट चित्रकला आणि गाव चौपांचा प्रसार दिसून येतो. 1955 मध्ये जामिनी रॉय यांना त्यांच्या कलेसाठी पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. सुरुवातीला, त्यांच्या चित्रांनी पाश्चात्य आणि आधुनिक शैलीचा स्पर्श व्यक्त केला, परंतु नंतरच्या वर्षांत, ते बंगाली लोक परंपरांनी प्रेरित झाले, ज्याचा त्यांनी त्यांच्या कलाकृतींमध्ये समावेश केला.
अमृता शेरगिल
भारतातील अग्रगण्य चित्रकारांपैकी एक, अमृता शेरगिल यांना आधुनिक भारतीय कलेतील अग्रणी मानले जाते. 1913 मध्ये जन्मलेली अमृता शेरगिल ही एक उत्कट प्रवासी होती जी तिने भेट दिलेल्या देशांच्या कला शैली आणि संस्कृतींकडे लक्ष वेधून घेते. तिची चित्रे मुख्यतः स्त्रियांच्या दुर्दशेचे चित्रण करतात, ज्यामुळे तिची कला भारत आणि परदेशातील स्त्रियांसाठी एक दिवा बनली. शेरगिलची स्व-चित्रे जवळजवळ संमोहितपणे रंगविली जातात, दर्शकांना कलाकाराच्या सर्वात आतल्या मानसिकतेकडे आकर्षित करतात, जिथे दुःखाचा समुद्र प्रकट होतो. सय्यद हैदर रझा ते अर्पिता सिंगपर्यंत भारतातील चित्रकारांच्या अनेक पिढ्यांवर त्यांच्या कलेचा प्रभाव पडला आहे.
Most Famous Indian Musicians :
भारतातील प्रसिद्ध संगीतकार
भारतीय संगीत, ही एक कला आहे, असे म्हणतात की, नारद ऋषींनी संगीताची कला स्वर्गातून पृथ्वीवर आणली. हिंदू पौराणिक कथेनुसार, ब्रह्मांडात ऐकू येणारा पहिला ध्वनी नादब्रह्म किंवा ओम मंत्र आहे. हा ध्वनी संपूर्ण विश्वात व्यापतो. आजच्या काळात, सर्व वेळ आरामदायी शक्तीच्या डोसला संगीत म्हणतात आणि त्याचे माध्यम आवाज आहे. तसे, आपण संगीताच्या कलेच्या बाबतीत खूप समृद्ध आहोत आणि त्याच वेळी भारताने हे देखील सिद्ध केले आहे की आपले संगीत अतिशय भावपूर्ण, शुद्ध आहे.
एक वेगळी भाषा ज्याला आपण आपल्या जीवनात संगीताचे नाव देऊ शकतो, संगीत हे भारतीय संगीत बंधुत्वासाठी केवळ एक उपलब्धी नाही तर नेहमीच एक वैशिष्ट्य आहे. उत्कृष्ट नमुने तयार करून आणि शोधून जगभरात प्रसिद्ध आणि आदरणीय बनलेल्या आमच्या सर्व संगीतकारांचे आभार.
चला जाणून घेऊया अशा प्रसिद्ध संगीतकारांबद्दल ज्यांनी जगभरात आपली संगीत कला निर्माण केली आहे, तेही शास्त्रीय लोकसंगीत असो किंवा पॉप असो.
उस्ताद बिस्मिल्ला खान
सर्वप्रथम आपले अतिशय प्रसिद्ध संगीतकार उस्ताद बिस्मिल्ला खान यांच्यापासून सुरुवात करूया, जे शहनाई वादक होते आणि संगीताची चित्तथरारक चाल तयार करायचे आणि आपल्या संगीत कलेतून भारतीय संस्कृतीचा स्पर्श देखील समजावून सांगायचे. भारतीय संगीतातील ते एक आदरणीय व्यक्तिमत्त्व होते आणि त्यांनी त्यांच्या संगीताद्वारे शहनाईला लोकप्रिय वाद्य बनवले. अनेक राष्ट्रीय स्पर्धांमध्ये शहनाई वाजवून त्यांनी आपल्या प्रतिभेने भुरळ घातली आहे. उस्ताद बिस्मिल्ला खान यांना भारतरत्न, पद्मविभूषण आणि पद्मभूषण आदी पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे. त्यांनी आपल्या संगीताने जगभरातील संगीतप्रेमींना मंत्रमुग्ध केले.
पंडित रविशंकर
आपले भारतीय शास्त्रीय संगीताचे राजा पंडित रविशंकर हे सतार वादक होते. 20 व्या शतकातील संगीतकार, जो केवळ सर्वात लोकप्रियच नाही तर भारतीय संगीत विशारदांपैकी एक होता. त्यांच्या संगीताचाही जागतिक प्रभाव पडला आहे. त्यांच्या हयातीत त्यांना असंख्य पुरस्कार आणि सन्मानांनी सन्मानित करण्यात आले.
हरिप्रसाद चौरसिया
बासरी वादनाचा निपुण ज्याने उत्तर भारतीय बांबू बासरीमध्ये सर्वोत्कृष्ट आणि श्रेष्ठ गणात आपले नाव नोंदवले आहे. कुस्तीपटूचा मुलगा असूनही, हरिप्रसाद आपल्या वडिलांच्या विरोधात गेला आणि 15 व्या वर्षापासून आपल्या शेजाऱ्याकडून गुप्तपणे शास्त्रीय गायन शिकू लागला. वाराणसीतील प्रसिद्ध बासरीवादक पंडित भोलानाथ प्रसन्न यांचा संगीताशी परिचय करून देणारे हरिप्रसाद चौरसिया यांच्यावर खूप प्रभाव होता, त्यामुळे त्यांनी भोलानाथ प्रसन्न यांच्या मार्गदर्शनाखाली बासरी वाजवण्यास सुरुवात केली. हरिप्रसाद चौरसिया यांना पद्मश्री आणि पद्मविभूषण सन्मानाने सन्मानित करण्यात आले आहे.
भारतातील टॉप सर्वाधिक लोकप्रिय गायक -
संगीत हा भारतीय लोकांच्या जीवनाचा अविभाज्य भाग बनला आहे आणि आपल्या भारतातील अनेक गायकांनी संगीत क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. आज आपण अशा भारतातील सर्वात लोकप्रिय गायकांबद्दल जाणून घेणार आहोत.
लता मंगेशकर -
लता मंगेशकर (28 सप्टेंबर 1929 - 6 फेब्रुवारी 2022 ) या भारतीय पार्श्वगायिका आणि संगीत दिग्दर्शक होत्या. त्या भारतातील सर्वात प्रसिद्ध आणि प्रतिष्ठित पार्श्वगायिका होत्या . त्यांनी हजाराहून अधिक गाणी रेकॉर्ड केली आहेत. मुख्यतः मराठी, उर्दू, हिंदी आणि बंगाली भाषेत असले तरी छत्तीसहून अधिक भारतीय भाषांमध्ये आणि परदेशी भाषांमध्ये एक हजार हिंदी चित्रपट आणि गाणी गायली आहेत. 1989 मध्ये भारत सरकारने त्यांना दादासाहेब फाळके पुरस्कार प्रदान केला होता.
2001 मध्ये, त्यांना भारतरत्न हा भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान प्रदान करण्यात आला आणि हा सन्मान मिळविणाऱ्या एमएस सुब्बुलक्ष्मी नंतरच्या त्या दुसऱ्या गायिका आहेत. 2007 मध्ये, फ्रान्सने त्यांना सर्वोच्च नागरी पुरस्कार, ऑफिसर ऑफ द लीजन ऑफ ऑनरने सन्मानित केले. त्यांना तीन राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार, 15 बंगाल फिल्म जर्नालिस्ट असोसिएशन पुरस्कार, चार फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट महिला पार्श्व पुरस्कार, दोन फिल्मफेअर विशेष पुरस्कार, फिल्मफेअर जीवनगौरव पुरस्कार आणि बरेच काही मिळाले आहे. 1974 मध्ये, ती लंडनमधील रॉयल अल्बर्ट हॉलमध्ये सादर करणारी पहिली भारतीय ठरली. त्यांना चार बहिण भावंडे आहेत – मीना खडीकर, आशा भोसले, उषा मंगेशकर आणि हृदयनाथ मंगेशकर – ज्यापैकी ती सर्वात मोठ्या होत्या.
भीमसेन जोशी
भीमसेन जोशी (4 फेब्रुवारी 1922 - 24 जानेवारी 2011) हे हिंदुस्थानी शास्त्रीय परंपरेतील कर्नाटकातील महान भारतीय गायकांपैकी एक होते. ख्याल गायन तसेच भक्ती संगीत (भजन आणि अभंग) यांच्या लोकप्रिय सादरीकरणासाठी ते ओळखले जातात. भीमसेन जोशी हे हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीताच्या किराणा घराण्याच्या परंपरेतील आख्यायिका आहेत. पं. जोशी त्यांच्या मैफिलींसाठी ओळखले जातात आणि 1964 ते 1982 दरम्यान जोशी यांनी अफगाणिस्तान, इटली, फ्रान्स, कॅनडा आणि यूएसएचा दौरा केला.
ते भारतातील पहिले संगीतकार होते ज्यांच्या मैफिलींची जाहिरात अमेरिकेतील न्यूयॉर्क शहरात पोस्टरद्वारे करण्यात आली होती. भीमसेन जोशी यांनी त्यांचे गुरू पंडित सवाई गंधर्व यांना श्रद्धांजली म्हणून वार्षिक सवाई गंधर्व संगीत महोत्सव आयोजित करण्यात मोलाचा वाटा उचलला होता. 1998 मध्ये, त्यांना संगीत नाटक अकादमी फेलोशिप देण्यात आली, जो संगीत नाटक अकादमी, नृत्य आणि नाटकासाठी भारताच्या राष्ट्रीय संगीत अकादमीने प्रदान केलेला सर्वोच्च सन्मान आहे. त्यानंतर, त्यांना 2009 मध्ये भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान भारतरत्न मिळाला.
मोहम्मद रफी -
मोहम्मद रफी (24 डिसेंबर 1924 - 31 जुलै 1980 ) हे भारतीय चित्रपट पार्श्वगायक होते. तो भारतीय उपखंडातील महान आणि प्रभावशाली गायकांपैकी एक मानला जातो. रफी त्यांच्या अष्टपैलुत्वासाठी आणि आवाजाच्या श्रेणीसाठी उल्लेखनीय होते; त्यांची गाणी शार्प पेप्पी नंबरपासून ते देशभक्तीपर गाण्यांपर्यंत, सॅड नंबर्स ते अत्यंत रोमँटिक गाण्यांपर्यंत, कव्वाली ते गझल आणि भजने ते शास्त्रीय गाण्यांपर्यंत भिन्न आहेत. चित्रपटातील पडद्यावर गाणी लिप-सिंक करणाऱ्या अभिनेत्याच्या व्यक्तिमत्त्वासाठी आणि त्याचा आवाज शैलीत मांडण्याची क्षमता यासाठीही ते ओळखले जात असे. त्यांना चार फिल्मफेअर पुरस्कार आणि एक राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार मिळाला.
1967 मध्ये त्यांना भारत सरकारने पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित केले. 2001 मध्ये, रफी यांना हीरो होंडा आणि स्टारडस्ट मासिकाने "सर्वोत्कृष्ट गायक ऑफ द मिलेनियम" म्हणून सन्मानित केले. 2013 मध्ये CNN-IBN पोलमध्ये रफी यांना "हिंदी सिनेमातील महान आवाज" म्हणून निवडण्यात आले.
त्यांनी एक हजाराहून अधिक हिंदी चित्रपटांसाठी गाणी रेकॉर्ड केली आणि इतर अनेक भारतीय भाषांमध्ये तसेच परदेशी भाषांमध्ये गायली, जरी मुख्यतः उर्दू आणि पंजाबीमध्ये. त्यांनी अनेक भाषांमध्ये 7,405 गाणी रेकॉर्ड केली. कोकणी, आसामी, भोजपुरी, उडिया, पंजाबी, बंगाली, मराठी, सिंधी, कन्नड, गुजराती, तमिळ, तेलगू, मगही, मैथिली इत्यादी अनेक भारतीय भाषांमध्ये त्यांनी गाणी गायली. भारतीय भाषांव्यतिरिक्त, त्यांनी इंग्रजी, पर्शियन किंवा पर्शियन, अरबी, सिंहली, क्रेओल आणि डच यासह अनेक परदेशी भाषांमध्येही गाणी गायली.
किशोर कुमार
किशोर कुमार (4 ऑगस्ट 1929 - 13 ऑक्टोबर 1987) हे भारतीय पार्श्वगायक आणि अभिनेता होते. ते भारतीय चित्रपट उद्योगातील सर्वात लोकप्रिय गायकांपैकी एक होते आणि सॉफ्ट नंबर्सपासून ते पेपी ट्रॅक्सपर्यंत रोमँटिक मूडपर्यंत, कुमारने विविध शैलींमध्ये गायले परंतु त्यांच्या काही दुर्मिळ रचना ज्यांना क्लासिक मानले गेले होते ते कालांतराने गमावले गेले. अशोक कुमारच्या म्हणण्यानुसार, त्याला यश मिळाले कारण त्याचा आवाज थेट मायक्रोफोनला अत्यंत संवेदनशील बिंदूवर आदळला. भारतीय संगीताच्या इतिहासातील एक महान गायक म्हणून त्यांची ओळख आहे.
हिंदी व्यतिरिक्त, त्यांनी बंगाली, मराठी, आसामी, गुजराती, कन्नड, भोजपुरी, मल्याळम आणि उर्दूसह अनेक भारतीय भाषांमध्ये गाणी गायली. त्यांनी अनेक भाषांमध्ये खासकरून बंगालीमध्ये खाजगी अल्बममध्येही गाणी गायली. त्याने सर्वोत्कृष्ट पुरुष पार्श्वगायकासाठी 8 फिल्मफेअर पुरस्कार जिंकले आणि त्या श्रेणीतील सर्वाधिक फिल्मफेअर पुरस्कार जिंकण्याचा विक्रम त्याच्याकडे आहे. त्यांना 1985-86 मध्ये मध्य प्रदेश सरकारने "लता मंगेशकर पुरस्कार" प्रदान केला होता. 1997 मध्ये, मध्य प्रदेश सरकारने हिंदी चित्रपटसृष्टीतील योगदानासाठी "किशोर कुमार पुरस्कार" नावाचा पुरस्कार सुरू केला.
