अकबर-बिरबलची कहाणी : लाटा मोजणे

Kids story : एकदा एक व्यक्ती नोकरीची विनंती घेऊन सम्राट अकबराच्या दरबारात पोहचला. त्याचे म्हणणे ऐकून आणि त्याच्या बुद्धिमत्तेची चाचणी घेतल्यानंतर राजाने त्याला कर संकलन अधिकारी बनवले. आता त्या दरबारात बिरबलही उपस्थित होता. काही वेळ त्याचे बारकाईने निरीक्षण केल्यावर तो म्हणाला, राजा, हा माणूस खूप धूर्त वाटतो. तो लवकरच काहीतरी धोका नक्कीच करेल. काही काळ गेला आणि तोपर्यंत त्या व्यक्तीने कर गोळा करण्याचे काम पूर्णपणे हाती घेतले होते.

तसेच एके दिवशी एक-दोन लोक त्या अधिकाऱ्याची तक्रार घेऊन बादशाह अकबराकडे आले. त्या तक्रारी किरकोळ होत्या, त्यामुळे त्यांच्याकडे फारसे कोणी लक्ष दिले नाही. त्यानंतर लाच घेणे, जनतेला त्रास देणे असे आरोपही त्या अधिकाऱ्यावर होऊ लागले. आता इतक्या तक्रारी आल्यानंतर राजाने त्यांची अशा ठिकाणी बदली करण्याचा निर्णय घेतला जिथे त्याला अप्रामाणिकपणाची संधी मिळणार नाही. असा विचार करून राजाने ठरवले की त्याला स्थैराचे शास्त्री बनवायचे. तेव्हा अकबर मनात म्हणाला आता घोड्याचे शेण उचलण्याच्या कामात तो कोणता बेईमानी करू शकणार आहे. तेथे मुन्शी पदावर पोहोचताच त्या व्यक्तीने पुन्हा लाच घेण्यास सुरुवात केली. तुम्ही घोड्यांना कमी धान्य आणि पाणी घालता, असे त्यांनी थेट घोड्यांच्या काळजीवाहूंना सांगितले. राजाला ही गोष्ट कळली म्हणून त्याने मला शेणाचे वजन करायला पाठवले. आता शेणाचे वजन कमी झाले तर राजाकडे तक्रार करेन. अशा प्रकारे त्या कारकुनावर नाराज होऊन लोक त्याला प्रत्येक घोड्यामागे एक रुपया देऊ लागले. तसेच ही बातमी अकबरापर्यंत पोहोचली. यमुनेच्या लाटा मोजण्याचे काम त्यांनी थेट त्याच्यावर सोपवले. तेव्हा राजाला वाटले की आता इथे कोणीही बेईमानी करू शकणार नाही.

काही दिवसांतच ती व्यक्ती यमुनेच्या काठी पोहोचताच त्याने तिथेही तो बोटीतील स्वारांना थांबवून लाटा मोजत असल्याचे सांगत असे. अशा स्थितीत तुम्ही लोक येथून जाऊ शकत नाही. दोन-तीन दिवस याच ठिकाणी राहावे लागेल. अशा गोष्टी रोज ऐकून बोटवाल्यांनी त्यांना काम सुरू ठेवण्यासाठी प्रत्येकी दहा रुपयांची लाच देण्यास सुरुवात केली. आता ती व्यक्ती यमुनेच्या काठावरही खूप अप्रामाणिक वागू लागली होती. एक-दोन महिन्यांत ही बातमी राजापर्यंत पोहोचली. मग अकबराने लेखी हुकूम पाठवला.  ती व्यक्ती हुशार होती आणि त्याने “नौका थांबवा, त्यांना जाऊ देऊ नका” असा राजाचा आदेश असलेले पत्र बदलले होते. शेवटी त्याला कंटाळून राजाने त्याला नोकरीवरून काढून टाकले. तेव्हा राजाला बिरबलाचे शब्द आठवले की हा माणूस नक्कीच बेईमानी करेल. तेव्हा त्याला वाटले की त्याच्या पहिल्या चुकीसाठी मी त्याला कठोर शिक्षा करायला हवी होती.

तात्पर्य : अप्रामाणिक कधीही त्यांची अप्रामाणिकता सोडत नाहीत.

Edited By- Dhanashri Naik