दिवस 94 : सेव्हेरोडोनेत्स्क शहर युक्रेनच्या ताब्यातून जाण्याची शक्यता.युक्रेनच्या पूर्वेकडील सेव्हेरोडोनेत्स्क हे मोठं शहर युक्रेनच्या ताब्यातून रशियाकडे जाण्याची शक्यता आहे.
सेव्हेरोडोनेत्स्क शहराला रशियन सैन्याने सगळ्या बाजूंनी वेढलं आहे. त्यामुळे युक्रेन सैन्य या शहरातून माघार घेऊ शकतात, अशी माहिती एका युक्रेनियन अधिकाऱ्याने दिली.
लुहान्स्कचे गव्हर्नर सेरही हैदाई याविषयी सांगताना म्हणाले, रशियन लोकांनी शहराला वेढा घातल्याने येथून आम्हाला निघून जावे लागेल."
रशियाने संपूर्ण पूर्व डोनबास प्रांत ताब्यात घेण्यासाठी हालचाली सुरुवातीपासूनच सुरू केल्या होत्या.
रशियाच्या आक्रमणाचा सामना करण्यासाठी युक्रेनने अमेरिकेकडे लांब पल्ल्याच्या शस्त्रांची मागणी केली होती. पण अमेरिकेकडून अद्याप त्याला प्रतिसाद मिळालेला नाही.
दिवस 93 : युक्रेनमधील 1 कोटी 30 लाख नागरिकांनी घर सोडलं
रशियाने युक्रेनवर हल्ला केल्यानंतर युक्रेनमधील जवळपास 1 कोटी 30 लाख लोकांनी आपलं घरदार सोडल्याची माहिती संयुक्त राष्ट्रसंघाने (UN) दिली आहे.
60 लाखांहून अधिक लोकांनी शेजारील देशांमध्ये आश्रय घेतला आहे. तर 80 लाख लोक युद्धग्रस्त देशातच विस्थापित झालेत.
हे निर्वासित कुठे जातायत?
युक्रेनचे नागरिक आजही शेजारील देशांमध्ये आश्रय घेत आहेत. पण निर्वासितांचा लोंढा पश्चिमेकडील देशात जास्त आहे.
संयुक्त राष्ट्रांनी सांगितल्याप्रमाणे, 24 मे अखेर 66 लाख नागरिकांनी युक्रेन सोडलं आहे.
पोलंडमध्ये 3,544,995 निर्वासितांनी आश्रय घेतला आहे. रोमानियात 9 लाख72 हजार 203, रशियात 9 लाख 45 हजार 7,
हंगेरीमध्ये 6 लाख 54 हजार 664, मोल्दोव्हा 4 लाख 73 हजार 690, स्लोव्हाकिया 4 लाख 46 हजार 755 तर बेलारुसमध्ये 12 मे पर्यंत 27 हजार 308 नागरिकांनी आश्रय घेतला. (मोल्दोव्हाहून रोमानियापर्यंत प्रवास केलेल्या लोकांना दोन्ही देशांच्या आकडेवारीत समाविष्ट करण्यात आलं आहे).
युरोपियन युनियनच्या शेंजेन या भागासह पोलंड, हंगेरी आणि स्लोव्हाकिया या देशांच्या अंतर्गत सीमांवर कोणतंही नियंत्रण नाही. त्यामुळे या देशांमध्ये आलेल्या अनेक निर्वासितांनी नंतर इतर देशात आश्रय घेतला.
चेक रिपब्लिकने युक्रेनियन निर्वासितांसाठी 350,000 हून जास्त इमर्जन्सी व्हिसा मंजूर केले आहेत.
700,000 हून अधिक युक्रेनियन जर्मनीमध्ये आहेत. त्यांपैकी सुमारे 40% मुलं आहेत.
काही युक्रेनियन निर्वासितांनी पूर्वेकडील लुहान्स्क आणि डोनेस्तक या रशियन समर्थक भागातून रशिया गाठलं आहे.
राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन म्हणतात की रशियन सैन्याने मारियुपोलमधून 140,000 नागरिकांना बाहेर पडण्यास मदत केली आहे. मात्र रशियामध्ये आश्रय घ्यावा म्हणून कोणावरही जबरदस्ती करण्यात आलेली नाही.
पण, रुबिकस आणि हेल्पिंग टू लीव्ह सारख्या स्वयंसेवक गटांचं म्हणणं आहे की, त्यांनी रशियामध्ये आश्रय घेतलेल्या शेकडो युक्रेनियन लोकांना रशियातून बाहेर पडून इतर देशांमध्ये आश्रय घेण्यासाठी मदत केली आहे.
या देशांमधून निर्वासितांना कोणत्या प्रकारची मदत मिळत आहे?
युरोपियन युनियनने युक्रेनियन लोकांना त्यांच्या 27 सदस्य देशांपैकी कोणत्याही देशात तीन वर्षांपर्यंत राहण्याचे आणि काम करण्याचे अधिकार दिले आहेत.
जर निर्वासित त्यांच्या मित्रमंडळी किंवा नातेवाईकांसोबत राहू शकत नसतील तर त्यांना रिसेप्शन सेंटरमध्ये ठेवण्यात येत आहे. तिथे त्यांना अन्न आणि वैद्यकीय सेवा आणि पुढील प्रवासाची माहिती दिली जाते.
त्यांना सामाजिक कल्याण निधी आणि निवास, वैद्यकीय उपचार आणि शाळांमध्ये प्रवेशाचा हक्क देण्यात आला आहे.
पोलंडमध्ये निर्वासितांची संख्या सर्वाधिक आहे. तर मोल्दोव्हा मध्ये निर्वासितांची संख्या तिथल्या लोकसंख्येहून अधिक आहे. या दोन्ही राष्ट्रांनी त्यांच्या या प्रयत्नांसाठी आंतरराष्ट्रीय समर्थनासह निधी उपलब्ध करून देण्याची मागणी केली आहे.
निर्वासितांपैकी किती जण युक्रेनमध्ये परतलेत ? संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या मते 24 मे पर्यंत 21 लाख युक्रेनियन युक्रेनमध्ये परतलेत. युक्रेनियन सीमा दलाच्या म्हणण्यानुसार, दिवसाला सुमारे 30,000 लोक युक्रेनमध्ये परतत आहेत.
यातील बहुतांश लोक युक्रेनची राजधानी असलेल्या कीव्ह मध्ये आश्रय घेत आहेत. युद्धाच्या सुरूवातीला रशियन सैन्यामुळे या शहरात धोका निर्माण झाला होता. पण आता हे शहर अधिक सुरक्षित मानलं जात आहेत.
कीव्हचे महापौर विटाली क्लिट्स्को म्हणतात की, शहराची लोकसंख्या युद्धाच्या आधी जेवढी होती त्यातल्या दोन तृतीयांश पर्यंत परत आली आहे.
युक्रेनमध्ये राहिलेल्या लोकांनी कुठे आश्रय घेतला?
संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या इंटरनॅशनल ऑर्गनायझेशन फॉर मायग्रेशन (IOM) ने मे महिन्याच्या सुरुवातीला सांगितलं की, 80 लाखांहून अधिक लोक देशांतर्गत विस्थापित झालेत.
इंटरनॅशनल ऑर्गनायझेशन फॉर मायग्रेशनच्या म्हणण्यानुसार, 23% निर्वासित हे खारकीव्ह मधील आहेत, तर 20% लोक कीव्ह मधील तर 17% पूर्व युक्रेनमधील डोनेस्तक प्रदेशातील आहेत.
युद्धग्रस्त भागातील 27% लोकांनी त्यांचं नुकसान झाल्यामुळे, त्यांच्यावर हल्ले झाल्यामुळे स्वतःच घरदार सोडलं.
विस्थापित झालेल्या लोकांपैकी अर्ध्याहून अधिक महिला असाव्यात असा अंदाज आहे. यातील बऱ्याच जणी गर्भवती आहेत, काही अपंग आहेत तर काही हिंसाचाराला बळी पडल्या आहेत.
संयुक्त राष्ट्रसंघ समाजसेवी संस्थांसोबत मिळून या लोकांना अन्न, पैसे आणि इतर गोष्टींचा पुरवठा करीत आहे.
युक्रेनियन निर्वासितांना मदत करण्यासाठी यूकेने काय केलंय?
ज्या युक्रेनियन लोकांच्या कुटुंबातील सदस्य यूकेमध्ये राहत आहेत त्यांच्यासाठी युकेने फॅमिली व्हिसा योजना सुरू केली होती.
पण त्यानंतर सरकारच्या या योजनेवर टीका झाली. त्यानंतर ज्यांचे यूकेमध्ये नातेवाईक नाहीत त्यांना स्थायिक होण्याची परवानगी देण्यासाठी होम्स फॉर युक्रेन ही योजना सुरू केली.
या योजनेंतर्गत युकेमधील लोक युक्रेनियन कुटुंब किंवा एखाद्या व्यक्तीला त्यांच्याबरोबर किमान सहा महिने विनाभाडे तत्वावर राहायला देतील.
या योजनेद्वारे युकेमध्ये येणारे निर्वासित तीन वर्षांपर्यंत राहण्यास आणि काम करण्यास सक्षम असतील. त्यांना युकेमधील आरोग्य सेवा, योजनांचा लाभ घेता येईल. शाळांमध्ये प्रवेश घेता येईल.
यासाठी अर्जाची प्रक्रिया ऑनलाइन असते. यातील मालक आणि निर्वासित दोघांचीही तपासणी केली जाते. घरमालकाला सरकारकडून महिन्याला 350 युरो मिळतात.
यातल्या बऱ्याच घरमालकांनी ही प्रक्रिया अतिशय संथ आणि गुंतागुंतीची असल्याची तक्रार केली आहे.
24 मे अखेर पर्यंत, 135,600 अर्जांपैकी 115,000 युक्रेनियन लोकांना व्हिसा देण्यात आला असून, 23 मे पर्यंत 60,100 व्हिसाधारक यूकेमध्ये आले आहेत.
दिवस 92 : रशिया - युक्रेन युद्धामुळे जगभरात मंदी येईल - जागतिक बँक
रशिया आणि युक्रेन युद्धामुळे जगभरात वस्तूंच्या किंमती वाढत आहेत. अन्न, ऊर्जा साधनं आणि खतांच्या किमती वाढत आहेत. त्यामुळे येत्या काळात जगभरात मंदी येण्याची भीती जागतिक बँकेनं व्यक्त केली आहे.
त्यातच रशियाने युक्रेनच्या पूर्व भागातल्या 40 छोट्या-मोठ्या शहरांवर ताबा मिळवल्याचा दावा युक्रेननं केला आहे. त्यातच रशियाने ताब्यात घेतलेल्या भागातल्या युक्रेनच्या नागरिकांना सहजरित्या रशियान नागरिक होण्यासाठीच्या कायद्यावर व्लादिमिर पुतिन यांनी हस्ताक्षर केले आहेत.
शिवाय रशियानं त्यांच्या सैनिकांच्या सेवानिवृत्तीच्या वयात वाढ केली आहे.
दिवस 91: पूर्व युक्रेनवर रशियाचा जोरदार मारा
रशियाने युक्रेनमधील सेवरोडनट्स्क आणि लेसेशांस्क या शहरांवर जोरदार मारा सुरू केला आहे. जर या शहरांवर ताबा मिळवला तरं रशियाचं लुहान्स्क प्रांतावर नियंत्रण मिळवण्याचं लक्ष्य जवळपास साध्य होईल.
युद्ध थांबवण्याच्या दिशेने रशियाकडून कोणतेही संकेत मिळालेले नाहीत.
रशियानं युक्रेनच्या तिन्ही बाजूंनी हल्ला चढवला असून गेल्या काही काळापासून पूर्वे भागात हल्ले वाढवले आहेत.
दिवस 90: भाग युद्धाला विरोध करत रशियन दुताचा राजीनामा
रशियाच्या एका राजनयिक अधिकाऱ्याने पुतीन यांनी युक्रेनवर युद्ध लादण्याच्या 'मूर्ख' आणि 'रक्तरंजित' निर्णयाला विरोध करत राजीनामा दिला आहे.
बोरिस बोन्दारेव असं त्यांचं नाव असून त्यांच्या लिंकडिन प्रोफाईलवरील माहितीनुसार ते रशियाचे जीनिव्हास्थित यूएनमध्ये दूत आहेत. आता या निर्णयानंतर क्रेमलिन आपल्याला गद्दार म्हणेल असं त्यांनी सांगितलं.
अशी शक्यता असली तरी ते आपल्या विधानावर ठाम आहेत. या युद्धाला त्यांनी युक्रेनी नागरिकांविरोधात केलेला गुन्हा असं संबोधलं असून यावर रशियातले लोक बोलत नसल्याची खंतही व्यक्त केली आहे.
बोरिस यांच्या या निर्णयाबद्दल रशियन सरकारने अद्याप काहीही मत व्यक्त केलेले नाही.
दिवस 89: भूभाग सोडण्यास युक्रेनचा नकार
आपला भूभाग सोडून जाण्याचा उल्लेख असलेला रशियासोबतचा युद्धविराम करार मान्य नसल्याचं युक्रेनच्या सरकारनं म्हटलं आहे.
रशिया- युक्रेन युद्ध केवळ मुत्सद्देगिरीनं सोडवलं जाऊ शकतं, असं एका दिवसापूर्वी युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोदिमीर झेलेन्स्की यांनी म्हटलं होतं. त्यानंतर आता त्यांनी अशी कडक भूमिका घेतली आहे.
यामुळे रशियन आक्रमण आणखी मोठं आणि रक्तरंजित होईल, असं राष्ट्राध्यक्षांचे सल्लागार मायखायलो पोडोल्याक यांनी म्हटलंय.
रशियाने पूर्वेकडील सेव्हेरोडोनेत्स्कचे रक्षण करणाऱ्या युक्रेनियन सैन्याला वेढा घालण्याचा प्रयत्न सुरू ठेवल्यानंतर त्यांची ही प्रतिक्रिया आली आहे.
दुसर्‍या घडामोडीत, पोलंडचे अध्यक्ष आंद्रेज डुडा हे कीव्हमधील संसदेला वैयक्तिकरित्या संबोधित करणारे पहिले विदेशी नेते ठरले आहेत.
केवळ युक्रेनियन लोकच त्यांचे भविष्य ठरवू शकतात, असं त्यांनी जाहीर केल्यानंतर त्यांना सभागृहात उत्स्फूर्त प्रतिसाद मिळाला.
युक्रेनला युरोपियन यूनियनमध्ये सामील होण्यासाठी पोलंड सर्वतोपरी मदत करेल, असंही त्यांनी नमूद केलं.
असं असलं तरी फ्रान्सचे युरोपमधील मंत्री क्लेमेंट ब्यूने यांनी रविवारी एका रेडिओ मुलाखतीत सांगितलं की, युक्रेनला युरोपियन यूनियनचा सदस्य म्हणून स्वीकारण्यासाठी कदाचित 15 किंवा 20 वर्षे लागतील.
दिवस 88: लुहान्स्कची सीमा गाठण्याचा रशियाचा प्रयत्न
यद्ध चालू असताना युक्रेनियन सशस्त्र दलाच्या जनरल स्टाफनं आपल्या दैनंदिन अपडेटमध्ये सांगितलंय की, रशियन सैन्याने देशाच्या पूर्वेकडील लुहान्स्क प्रदेशातील प्रशासकीय सीमा गाठण्यासाठी युक्रेनियन संरक्षण तोडण्याचा प्रयत्न केला.
लुहान्स्कचे प्रादेशिक गव्हर्नर सेर्ही हैदाई म्हणाले की, "रशियाने चार वेगवेगळ्या दिशांनी सेवेरोडोनेत्स्कमध्ये घुसण्याचा प्रयत्न केला होता."
टेलिग्राम मेसेजिंग अॅपवर लिहिताना ते म्हणाले की, रशियाचा प्रयत्न अयशस्वी झाले आहे. पण निवासी भागांवर गोळीबार सुरूच आहे.
ते पुढे म्हणाले की, शहराला जवळच्या लिसिचान्स्कशी जोडणारा पूल या हल्ल्यात नष्ट झाला आहे.
असं असलं तरी बीबीसी स्वतंत्रपणे या दाव्यांची पडताळणी करू शकलं नाहीये.
दिवस 87: मारियुपोल जिंकण्यात यशस्वी झाल्याचा रशियाचा दावा
युक्रेनचं शहर मारियुपोल जिंकण्यासाठी अनेक महिने चाललेल्या लढाईत यशस्वी झाल्याचं रशियानं म्हटलं आहे.
शहराच्या अझोव्हत्सल स्टील प्लांटचे रक्षण करणाऱ्या शेवटच्या सैनिकांनीही आता आत्मसमर्पण केलं आहे, असं मॉस्कोच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितलं आहे. अझोव्हत्सल प्लांट हा युक्रेनमधील सर्वांत मोठ्या स्टील प्लांटपैकी एक आहे.
हे सैनिक रशियाला मारियुपोल शहरावर संपूर्ण नियंत्रण प्रस्थापित करण्यापासून अनेक महिने रोखत होते.
शुक्रवारच्या त्यांच्या समर्पणानंतर युद्धातील सर्वांत विनाशकारी वेढा संपल्याचं समोर आलं आहे. मारियुपोल आता पूर्णपणे उध्वस्त झालं आहे.
531 युक्रेनियन सैन्यानं ही साईट सोडल्यानंतर शहर आणि स्टील प्लांट आता 'पूर्णपणे मुक्त' झाला आहे, असं रशियन संरक्षण मंत्रालयाने सांगितले.
जिथे हे सैन्य लपले होते, तो भाग रशियन सशस्त्र दलांच्या पूर्ण नियंत्रणाखाली आल्याचंही मंत्रालयाच्या निवेदनात म्हटलं आहे.
युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोदिमीर झेलेन्स्की यांनी म्हटलंय की, शेवटच्या उर्वरित सैन्य तुकडीला ही साईट सोडण्याची परवानगी देण्यात आली आहे.
"आज त्यांना लष्करी कमांडकडून स्पष्ट संकेत मिळाला की, ते बाहेर पडू शकतात आणि त्यांचे प्राण वाचवू शकतात," असं झेलेन्क्सी यांनी शुक्रवारी युक्रेनियन टेलिव्हिजन वाहिनीला सांगितलं.
अनेक आठवड्यांपासून अझोव्हत्सल साइट रशियन सैन्यानं पूर्णपणे वेढली गेली होती.
रशियन सैन्यानं तिथं सर्वप्रकारच्या मदतीला प्रवेश करण्यापासून रोखलं आणि हवेतून साइटवर बॉम्बवर्षाव केला. तसंच उर्वरित सैन्याला त्यांची शस्त्रे खाली ठेवण्याची मागणी केली.
आत अडकलेल्यांमध्ये महिला, मुले आणि वृद्धांसह अनेक नागरिक होते. या महिन्याच्या सुरूवातीस यूएन आणि रेड क्रॉस यांच्यात काही आठवडे चाललेल्या वाटाघाटीनंतर त्यांना पूर्णपणे बाहेर काढण्यात आले.
पण, साइटच्या शेवटच्या बचावकर्त्यांनी शरणागती पत्करण्यास सतत नकार दिल्यानं रशियाला मारियुपोल या धोरणात्मक बंदर शहरावर पूर्ण नियंत्रण ठेवता आलं नव्हतं.
दुसरीकडे अझोव्हत्सल बचावासाठी लढणारे लोक युक्रेनियन नागरिकांसाठी राष्ट्रीय नायक ठरले आहेत.
दिवस 86: 'रशियाने डोनबास भाग संपूर्णपणे उद्धवस्त केला'
रशियाने डोनबास भाग संपूर्णपणे उद्धवस्त केल्याची माहिती युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर झेलिन्सिकी यांनी काल दिली.
तिथे नरकासारखी परिस्थिती आहे आणि यात अजिबात अतिशयोक्ती नाही, असंही ते पुढे म्हणाले.
तसंच अमेरिकेच्या संसदेने युक्रेनसाठी 40 बिलियन डॉलरची मदत केली आहे.
रशियाने आक्रमण केल्यापासून ही सगळ्यात मोठी मदत आहे. फिनलंड आणि स्वीडन ने नाटो च्या सदस्यत्वासाठी अर्ज केला आहे. त्यालाही पाठिंबा असल्याचं अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बायडन यांनी सांगितलं.
दिवस 85: रशिया युक्रेन मुळे जगभरात अन्नसंकटाचा धोका- संयुक्त राष्ट्र
रशिया-युक्रेन युद्धामुळे येणाऱ्या काही महिन्यांत जगाला अन्न संकटाला सामोरं जावं लागू शकतं, असा इशारा संयुक्त राष्ट्रांनी दिला आहे.
संयुक्त राष्ट्रांचे महासचिव अँटोनियो गुटेरेस यांनी म्हटलं की, या युद्धानं अन्न संकटाची समस्या अधिक बिकट केलीये. धान्याच्या किमती वाढल्या आहेत आणि त्याचा परिणाम गरीब देशांवर अधिक होतोय.
आपल्या संबोधनात भूकबळींचा इशारा देताना त्यांनी म्हटलं, "युक्रेनकडून होणारी अन्नधान्याची निर्यात ही युद्धापूर्वी ज्या प्रमाणात व्हायची, त्या प्रमाणात झाली नाही तर जगाला कित्येक वर्षांपर्यंत भूकबळींचा सामना करावा लागेल.
रशियानं केलेल्या हल्ल्यांमुळे युक्रेनमधील अनेक बंदरांचं नुकसान झालं आहे. त्याचाच परिणाम अन्नधान्याच्या निर्यातीवर झाला आहे.
युक्रेन मोठ्या प्रमाणावर खाद्य तेल, मका, गहू आणि इतर धान्यांची निर्यात करतो. युक्रेनमधून होणारी निर्यात घटल्यामुळे या अन्नधान्याच्या जागतिक साठ्याचं प्रमाण कमी झालंय. या गोष्टींना पर्याय ठरू शकणाऱ्या पदार्थांच्या किमती वाढल्या आहेत.
संयुक्त राष्ट्रांच्या अंदाजानुसार, धान्यांच्या जागतिक किमतींमध्ये यंदा गेल्यावर्षीच्या तुलनेत 30 टक्क्यांहून अधिक वाढ झाल्याचं पाहायला मिळालं आहे.
दिवस 84 : मारियोपोलमध्ये अद्यापही अडकलेल्या सैन्याला प्रयत्न सुरूच
मारियोपोलमध्ये अडकलेल्या सैन्याला वाचवण्यासाठी रशिया निकराचे प्रयत्न करत आहे असं एका ज्येष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितलं.
संरक्षण उपमंत्री हन्ना मलियार म्हणाले की तिथे किती सैन्य अडकले आहेत याची माहिती युक्रेनकडे आहे मात्र ती संवेदनशील माहिती असल्याने सांगता येणार नाही.
सोमवारी (16 मे) गंभीर जखमी झालेल्या 264 सैनिकांना तेथून बाहेर काढण्यात आलं आणि रशियाचं वर्चस्व असलेल्या भागात नेण्यात आलं.
मंगळवारी आणखी सात बसेस भरून सैनिकांना नेण्यात आल्याची बातमी रॉयटर्स या वृत्तसंस्थेने दिली आहे.
त्यानंतर हा ताफा पूर्व डोनबास भागात आला. रशियन प्रशासनाने सांगितलं की ते सगळ्या सैनिकांची चौकशी करतील. मात्र रशियन युद्धकैद्यांच्या मोबदल्यात युक्रेनला हे सैनिक परत हवे आहेत.
मार्च महिन्याच्या सुरुवातीला रशियाने तिथे मारियोपोल शहरावर आक्रमण करायला सुरुवात केली. तेव्हापासून अनेक शेकडो सैन्य तिथे अडकले आहेत. मे महिन्याच्या सुरुवातीला अनेक नागरिकांना तेथून सुरक्षितपणे बाहेर काढण्यात आलं होतं.
दिवस 83: मारियोपोलमध्ये युक्रेन सैन्याची मोठी वाताहत
मारियोपोल मध्ये रशियन सैन्याने त्यांचं मिशन पूर्ण केल्याची घोषणा केली आहे. अझोव्हत्सल स्टील प्लँटमधील सैन्याने आत्मसमपर्मण केल्यानंतर ही घोषणा करण्यात आली आहे. त्यामुळे मारियोपोल मध्ये महिनोंमहिने चाललेल्या संघर्षाला पूर्णविराम लागण्याची चिन्हं आहेत. या स्टील प्लँटमध्ये रशियन सैन्याने निकराचा लढा दिला मात्र तो व्यर्थ ठरला. या हल्ल्यात 53 सैनिक जखमी झाले आहेत.
काही सैन्य अद्यापही तिथे अडकल्याची माहिती युक्रेनने दिली आहे.
किमान 260 सैनिकांना तिथून काडण्यात आलं आहे आणि रशियाचा ताबा असलेल्या ठिकाणी घेऊन गेले. रशियन कैद्यांच्या बदल्यात युद्धकैदी म्हणून तिथे नेलं जाणार आहे.
पाश्चिमात्य सैन्याच्या मते पुतीन आता युद्धात रोज लक्ष घालत आहे. जे निर्णय कनिष्ठ अधिकारी घेतात, ते आता पुतीन घेत आहेत.
दिवस 82:रशियानं युक्रेनवरील आक्रमणाची आखलेली योजना यशस्वी होणार नाही - नाटो
रशियानं युक्रेनवरील आक्रमणाची आखलेली योजना यशस्वी होणार नाही, असं नाटोनं म्हटलं आहे.
नाटोचे सरचिटणीस जेन्स स्टोल्टनबर्ग यांनी म्हटलंय की, "युक्रेनमधील रशियाचे युद्ध नियोजित नाही आणि पूर्व डोनबास प्रदेश काबीज करण्याचा त्यांचा प्रयत्न ठप्प झाला आहे."
जेन्स स्टोल्टनबर्ग असेही म्हणाले की, युक्रेन हा संघर्ष जिंकू शकतो.
ब्रिटनच्या संरक्षण मंत्रालयाचा (एमओडी) अंदाज आहे की, फेब्रुवारीमध्ये युद्ध सुरू झाल्यापासून रशियाने आपल्या जमिनीवरील सैन्यापैकी एक तृतीयांश कुमक गमावली आहे.
युक्रेनच्या जोरदार प्रतिकारामुळे रशियन आक्रमणास अडथळा निर्माण झाला आहे. त्याचे सुरुवातीचे उद्दिष्ट संपूर्ण देश काबीज करणे आणि युक्रेनियन सरकार पाडणे हे असल्याचं दिसून आलं होतं.
युक्रेनची राजधानी कीव्ह ताब्यात घेण्यात अपयश आल्यामुळे रशियानं त्या भागातून माघार घेतली आहे. रशियानं एप्रिलच्या मध्यापासून पूर्वेकडील दोन प्रांतांवर आपले लक्ष केंद्रित केलं आहे.
युक्रेनच्या दुसऱ्या शहरात खारकीव्हमध्ये रशियन सैन्याने सीमेवरून माघार घेतली आहे आणि रहिवासी परतत आहेत, असं अधिकारी सांगत आहेत.
"युक्रेनमधील रशियाचे युद्ध मॉस्कोनं ठरवल्याप्रमाणे होत नाही," असं स्टोल्टनबर्ग म्हणाले.
"ते कीव्ह घेण्यास अयशस्वी झाले आहेत. ते खारकीव्हच्या भागातून माघार घेत आहेत. डोनबासमधील त्यांचं मोठं आक्रमण थांबलं आहे. रशिया आपलं धोरणात्मक उद्दिष्टं साध्य करताना दिसत नाहीये," नाटोच्या परराष्ट्र मंत्र्यांच्या बैठकीत स्टोल्टनबर्ग बोलत होते.
दरम्यान, रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन हे नाटोला रशियाच्या सुरक्षेसाठी धोका म्हणून पाहत आले आहेत. तसंच त्यांनी नाटोमध्ये सामील होण्यापासून रोखण्यासाठी युक्रेनवर आक्रमण केले आहे.
दिवस 81: युक्रेनची नाकेबंदी हा रशियाने हेतूपुरस्सरपणे केलेला कट - वोलोदिमीर झेलेंस्की
युक्रेनची नाकेबंदी हा रशियाने हेतूपुरस्सरपणे केलेला कट आहे. रशियाकडून शस्त्र म्हणून अन्न संकाटाचा वापर करण्यात येत आहे, असा दावा युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोदिमीर झेलेंस्की यांनी केला आहे.
शुक्रवारी सायंकाळी राष्ट्राला संबोधून केलेल्या भाषणात झेलेंस्की यांनी रशियावर सडेतोड शब्दांत टीका केली.
युक्रेनने युद्ध सुरू होण्यापूर्वी जगातल्या देशांना मोठ्या प्रमाणावर कृषी उत्पादनांची निर्यात केली होती. आता जगात अन्न संकट निर्माण होण्याचा इशारा रशियन अधिकाऱ्यांकडून दिला जात आहे. जगात अराजकता माजण्यासाठीच युक्रेनची नाकेबंदी केली जात आहे, असं झेलेंस्की म्हणाले.
दिवस 80:संयुक्त राष्ट्र रशियाने केलेल्या नरसंहाराची चौकशी करणार
फिनलँडच्या नेत्यांनी नाटोचं संरक्षण मिळावं यासाठी तातडीने अर्ज करावा अशी मागणी केली आहे. असं केलं तर रशियालाही कारवाई करावी लागेल अशी धमकी रशियाने दिली आहे.
दरम्यान रशियाने युक्रेनमध्ये जो मानवसंहार केला आहे त्याची चौकशी करण्याचा ठराव संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या मानवाधिकार समितीने मंजूर केला आहे. तसंच, अमेरिकेच्या चार खासदारांनी यूट्यूब, टिक टॉक, ट्विटर, आणि फेसबुक च्या सीईओंना विनंती करण्यात आली आहे की रशियाने केलेल्या अत्याच्याराचे पुरावे जतन करावेत. जेणेकरून ते रशियाच्या विरुद्ध भविष्यात वापरता येतील.
रशियन फौजांकडून खारकीव्हचा उत्तर आणि उत्तर पूर्व भाग परत मिळवल्याचा दावा युक्रेनने केला आहे. रशियन फौजांना सीमेवर परत पाठवल्याचा दावाही युक्रेनने केला आहे. यामुळे युद्धाचं चित्र पूर्णपणे पालटू शकतं आणि रशियाचे मनसुबे उधळले जाऊ शकतात. बीबीसी प्रतिनिधी क्वेंटिन सोमरव्हिले युक्रेनियन फौजांबरोबर असून या घडामोडी अनुभवत आहेत.
रशिया खारकीव्हवर सातत्याने हल्ले करत आहे. तिथे सध्या पाणी, खाद्यपदार्थ, इंटरनेट या कोणत्याही सुविधा उपलब्ध नाहीत. ते इथले लोक शहरापासून दुरावले आहेत.
रशियन सैन्याला पिटाळून लावण्याठी युक्रेनचे सैन्य कसोशीने प्रयत्न करत आहेत.
दिवस 79:पुतिन यांची दीर्घकालीन युद्धाची तयारी
व्लादीमिर पुतीन दीर्घकालीन युद्धाची तयारी करत आहेत अशी माहिती काल अमेरिकेच्या गुप्तचर खात्याने दिली हे. त्यामुळे पूर्वेकडे चालणारं युद्ध इतक्यात संपण्याची चिन्हं नाहीत.
सध्या रशिया पूर्व भागात तुफान हल्ले करत आहे. त्या पार्श्वभूमीवर ही माहिती समोर आली आहे. रशियाने डोनबास भागावर ताबा मिळवण्याचा पुन्हा प्रयत्न सुरू केला आहे.
तरीही सध्या जैसे थे स्थिती आहे अशी माहिती गुप्तचर विभागाने दिली आहे.
फेब्रुवारी महिन्यात हल्ले सुरू करण्यापूर्वी रशियाचे सैनिक ज्या स्थितीत होते परत जाणार असतील तरच वाटाघाटी स्वीकारू असं युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर झेलेन्स्की यांनी म्हटलं आहे.
बीबीसी प्रतिनिधी फ्रँक गार्डनर यांनी झेलेन्स्की यांना वाटाघाटींसंदर्भात विचारलं तेव्हा ते म्हणाले, "23 फेब्रुवारीला रशियाचं सैन्य जिथे होतं तिथे त्यांनी परत जावं".
असं होण्यासाठी दोन्ही देशांदरम्यान डावपेचात्मक पातळीवर चर्चा होणं आवश्यक आहे. आम्ही चर्चेचे सगळे मार्ग बंद केलेले नाहीत. झेलेन्स्की यांनी क्रीमियाचा उल्लेख केला नाही. 2014मध्ये रशियाने क्रीमियावर कब्जा केला होता. झेलेन्स्की यांचा शांततेच्या मार्गाचा स्वीकार रशियाच्या क्रीमियावरील नियंत्रणाला मान्यता दिल्यासारखं आहे.
युक्रेनमधल्या दोनेत्स्क आणि लुहान्स्क या प्रदेशांसाठी नेमकं काय बदलेल हे अद्याप स्पष्ट झालेलं नाही.
मारियुपोलसंदर्भात झेलेन्स्की म्हणाले, "तिथे केवळ लष्करी हल्ला झालेला नाही. लोकांना क्रूर पद्धतीने वागवलं जात आहे".
युक्रेनच्या दोनेत्स्क आणि लुहान्स्कच्या पूर्वेकडे रशियाचे हल्ले सातत्याने सुरू आहेत. येथील अझोवस्तल प्लांटचा ताबा घेण्याचा रशिया प्रयत्न करत आहे, असा आरोप युक्रेन प्रशासनाने केला आहे.
अझोवस्तल परिसर लोह आणि स्टीलच्या प्रकल्पांचा परिसर म्हणून ओळखला जातो. युक्रेन सशस्त्र दलाच्या जनरल स्टाफने याबाबत एक अहवाल दिला आहे.
रशियन सैन्याने सुरुवातीला मारियोपोल भागावर आक्रमण केलं होतं. यानंतर अझोवस्तल भागात रशियाकडून युक्रेनची नाकेबंदी सुरू करण्यात आली होती. रशियाने अझोवस्तल प्लांटवर ताबा मिळवण्यासाठी हल्ले सुरू केले आहेत, असं युक्रेनने म्हटलं आहे.
रशियन सैन्याने काही दिवसांपूर्वी युक्रेनच्या पूर्व भागातील दोनेत्स्क आणि लुहान्स्क प्रांतांकडे आपलं लक्ष केंद्रीत केलं होतं.
येथील परिसरावर नियंत्रण मिळवण्याचा प्रयत्न रशियाकडून सुरू करण्यात आला आहे. त्यासाठी रशिया आपली हवाई संरक्षण प्रणाली तयार करत होता. रशियन सैनिकांकडून युक्रेनच्या तब्बल 400 वैद्यकीय ठिकाणांवर हल्ले करण्यात आले, असंही त्यांनी सांगितलं.
दरम्यान, आपण सुमारे 300 रशियन सैनिकांना जखमी केल्याचा दावाही युक्रेनने केला आहे. या सैनिकांवर रुग्णालयात उपचार सुरू असल्याचं त्यांनी म्हटलं.
युक्रेनियन सैन्याने दोनेत्स्कच्या लायमन शहराच रशियन ठिकाणांवर केलेल्या हल्ल्यात हे सैनिक जखमी झाल्याचं त्यांनी सांगितलं आहे. या माहितीची पडताळणी बीबीसी स्वतंत्रपणे करू शकलेलं नाही.
संयुक्त राष्ट्र संघाकडून बचावसत्र सुरू
रशिया-युक्रेन युद्धात होरपळणाऱ्या सर्वसामान्य नागरिकांचं बचावसत्र संयुक्त राष्ट्र संघटनेकडून सुरू आहे. मारियोपोल आणि परिसरात अडकलेल्या 500 जणांना बाहेर काढण्यात बचाव पथकाला यश आलं.
येत्या काही काळात तिसरं बचावसत्र सुरू केलं जाणार आहे, अशी माहिती संयुक्त राष्ट्र संघटनेच्या आणीबाणी विभागाचे प्रमुख मार्टिन ग्रिफिथ्स यांनी सांगितलं.
रशियन लोक आम्हाला मारू शकतात पण आम्हीही त्यांना जिवंत सोडणार नाही- झेलेन्स्की
युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोदिमीर झेलेन्स्की युरोपीय देशांवर आरोप लावताना म्हणाले की, "जे देश अजुनही रशियाकडून तेल खरेदी करत आहेत ते लोकांच्या रक्तातून मिळालेल्या पैशातून कमाई करत आहेत."
बीबीसीला दिलेल्या एका मुलाखतीत त्यांनी जर्मनी आणि हंगेरीवर टीका केली. ते म्हणाले की, त्यांच्यामुळे रशियावर तेल खरेदीसाठी लागलेल्या निर्बंधांची अंमलबजावणी करण्यासाठी अडचणी येत आहेत. या निर्यातीमुळे रशियाला या वर्षी 326 अरब डॉलरचा फायदा होऊ शकतो, असं ते म्हणाले.
गेल्या काही दिवसांत जर्मनीच्या नेत्यांबद्दल युक्रेनच्या नेत्यांमध्ये नाराजीचं वातावरण आहे. जर्मनीने रशियावर घातलेल्या निर्बंधांचं स्वागत केलं आहे मात्र तेल खरेदीबाबत कडक पावलं उचलण्याचं पूर्णपणे समर्थन केलेलं नाही.
युक्रेनची राजधानी कीव्हमध्ये एका सिच्युएशन रुममध्ये गुरुवारी (14 एप्रिल) झेलेन्स्की म्हणाले, "आमच्या काही मित्र देशांना ही बाब समजली आहे की काळ आता आधीसारखा राहिलेला नाही. आता हे प्रकरण पैशाचं नाही. हा अस्तित्वाचा संघर्ष आहे."
रशियाला कठोर प्रत्युत्तर देता यावं यासाठी युक्रेनला अधिकाधिक शस्त्रास्त्रं देण्याच्या मागणीचा पुनरुच्चार झेलेन्स्की यांनी केला आहे.
ते म्हणाले, "अमेरिका, ब्रिटन आणि अन्य काही युरोपीय देश आम्हाला मदत करण्याचा प्रयत्न करत आहेत आणि मदत करतही आहेत. मात्र आम्हाला लवकरात लवकर आणखी मदतीची गरज आहे."
रशिया-युक्रेन युद्धामुळे 'या' वस्तू महागणार
केवळ पाश्चात्य निर्बंधांमुळेच नव्हे तर युक्रेनवरील रशियन हल्ल्यांमुळे तसंच पुरवठा साखळीच्या समस्या इत्यादी कारणांमुळे कमॉडिटी मार्केटमध्ये वस्तूंच्या किंमती वाढल्या आहेत. युक्रेनवर रशियाच्या हल्ल्यानंतर त्या भागातील धातू आणि धान्यांचा पुरवठा खंडित झालाय. अनेक पाश्चात्य देशांनी आधीच रशियन तेल आणि वायू आयातीवर निर्बंध लादले आहेत.
खरंच, रशिया आणि युक्रेनची जगातील कमॉडिटी मार्केटमध्ये मोठी धोरणात्मक भूमिका आहे.
दोन्ही देश मूलभूत कच्च्या मालाचे प्रमुख निर्यातदार आहेत. गहू, तेल, वायू, कोळसा यांच्या व्यतिरिक्त ते इतर मौल्यवान धातूंचे मोठे पुरवठादार आहेत.
मात्र रशिया आणि युक्रेनमधील युद्धामुळे या वस्तूंचा पुरवठा खंडित होत आ
